Met de inwerkingtreding van de nieuwe Omgevingswet en de vier onderliggende amvb’s in 2021 wordt ook het Bouwbesluit vervangen door het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). In het Bbl is het Bouwbesluit 2012 inhoudelijk nog goed herkenbaar, maar er zijn ook wijzigingen en aanvullingen. Frederike Brouwer, beleidsmedewerker Directie Bouwen en Energie bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, gaf tijdens het onlangs gehouden Jaarcongres van de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht Nederland inzicht in het nieuwe Bbl.

De Omgevingswet en de vier onderliggende amvb’s, waaronder het Bbl, staan al sinds augustus 2018 in het Staatsblad. De andere drie amvb’s zijn het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal), Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) en het Omgevingsbesluit. Daarbij loopt er volgens Frederike Brouwer nog het invoeringsspoor, een viertal aanvullingssporen en een aantal wijzigingssporen: “Het invoeringsspoor regelt de overgang van bestaande naar de nieuwe wet- en regelgeving. Bovendien vult dit spoor het zogenoemde hoofdspoor aan met enkele essentiële onderdelen. De ontwikkeling van wet- en regelgeving in het aanvullingsspoor maakt deel uit van lopende beleidsontwikkelingen die niet de bouw zelf betreffen, zoals op het gebied van natuur, bodem, geluid en grondeigendom.”

Basis van Bbl

In de basis is het Bouwbesluit 2012 nog goed herkenbaar in het Bbl. Zo komen ook de tabellen weer terug en is het niveau van de eisen bijna altijd nog hetzelfde. Nieuw zijn de maatwerkregels over EPC (dat wordt BENG), milieuprestatie (MPG) en bruikbaarheid. Zo mogen gemeenten straks in het Omgevingsplan voor aan te wijzen gebieden hogere (geen lagere!) eisen stellen aan de energie- en milieuprestatie dan het Bbl voorschrijft. Ook worden bestaande instrumenten omgezet in maatwerkvoorschriften, zoals bij de melding brandveilig gebruik, aanschrijving bestaande bouw en bouw- en sloopveiligheid. Bovendien komen er specifieke zorgplichten in het Bbl.

“Meest opvallend is echter dat de bestaande indeling gaat veranderen. Nu kent het Bouwbesluit 2012 nog de hoofdstukken over veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu, installaties en bouw- en sloopwerkzaamheden. In het Bbl komen er hoofdstukken bestaande bouw, nieuwbouw, verbouw, gebruik en bouwen en slopen”, vertelt Brouwer. Er verdwijnen ook regels uit het Bbl. Brouwer: “De regels voor hinder en overlast en zaken buiten het bouwwerk. Die eisen zitten in de bruidsschat die naar het Omgevingsplan gaat. Vervolgens kunnen gemeenten zelf besluiten of ze die regels willen handhaven of aan de zorgplicht overlaten. Denk aan overlast door ongedierte, rook en stank.” Wat ook verdwijnt is de vergunning brandveilig gebruik; dat wordt een melding. Ook de bruikbaarheidseisen van niet-woningen verdwijnen. Daarbij verdwijnen het Besluit energieprestatie gebouwen, Besluit mobiel breken bouw- en sloopafval en onderdelen van het asbestverwijderingsbesluit als losse besluiten. Deze regels zitten straks allemaal in het Bbl. Tot slot is er sprake van harmonisering van terminologie en vormgeving op het gebied van onder meer normadressaat (categorie personen voor wie een gegeven norm geldt), toepassingsbereik en gelijkwaardige maatregelen.

Invoeringsbesluit

Het invoeringsbesluit regelt de overgang van de bestaande naar de nieuwe wet- en regelgeving. Denk aan overgangsrecht (Geldt voor mijn project nog de oude, of nieuwe wet- en regelgeving?) en aanpassingsregelgeving. Ook komt de uitwerking van technische en ruimtelijke vergunningen in het Invoeringsbesluit, alsmede de harmonisering van de artikelen op het gebied van energiebesparende maatregelen in het Bbl en Bal. Andere zaken die het Invoeringsbesluit regelt zijn de Label-C-verplichting bij kantoorgebouwen, de verplichte buitenruimte bij een woonfunctie voor zorg, kleine en middelgrote en de aanpassing van definities van monumenten. Tot slot zijn er diverse andere onderwerpen die nu nog in de Regeling Bouwbesluit staan, zoals de eisen voor woonboten, of regels over de aanwezigheid van een kooldioxidemeter. Die gaan ook naar het Bbl.

Wijzigingsbesluiten

Dan zijn er nog de wijzigingsbesluiten voor het huidige recht. Zo komt er een verzamelwijziging Bouwbesluit voor veiligheidsafstanden bouwen sloopwerkzaamheden. “De Richtlijn Bouwen sloopveiligheid van Vereniging Bouw- en Woningtoezicht wordt straks direct aangewezen in het Bbl. Wanneer er een coördinator is voor de veiligheid en gezondheid in de omgeving van de werkzaamheden, moet dit doorgegeven worden aan het bevoegd gezag”, zegt Brouwer. Verder komen er eisen voor het aanbrengen van PUR-schuim, geluidseisen aan installaties voor warmte- en koudeopslag en een normalisatiestandaard brand- en rookklassen voor elektrische leidingen en pijpisolatie. Daarnaast worden in het Bouwbesluit en vervolgens in het Bbl de EPC-eisen, inclusief de gemeentelijke maatwerkmogelijkheid, aangepast naar BENG. Verder wordt de implementatie EPBD III meegenomen (denk bijvoorbeeld aan de plicht om laadpalen te realiseren) en wordt het stelsel van certificering voor werkzaamheden aan gasverbrandingsinstallaties vormgegeven.

Brandveiligheid

Op 1 januari 2021 treedt met de Omgevingswet ook ander beleid in werking, zoals de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Dat betreft onder meer de aanwijzing van gebouwen die onder Gevolgklasse 1 vallen, waarop de private kwaliteitsborging straks van toepassing is. Maar ook de taken van de Toelatingsorganisatie, die toeziet op de gebruikte instrumenten voor toetsing van bouwwerken aan het Bbl en de private kwaliteitsborgers. Verder komt er in het Bbl een vergunningplicht voor de technische bouwactiviteit (artikel 2.15d Bbl).

Daarbij is er de toezegging dat gemeenten een nieuwe mogelijkheid krijgen om een maatwerkregel in het Omgevingsplan op te nemen om duurzaam gebruik van daken van onverwarmde gebouwen te kunnen verplichten. Dit is meegenomen in de uitwerking van het Klimaatakkoord, onderdeel gebouwde omgeving. Denk aan groene daken en/of plaatsing van zonnepanelen op daken. Verder komt er een verzamelwijziging in het Bbl aangaande onder meer de brandveiligheid. Brouwer: “Zo worden de eisen voor woongebouwen aangescherpt om vluchtmogelijkheden voor ouderen/ verminderd zelfredzamen te verbeteren. Het Bouwbesluit gaat er nu vanuit dat mensen binnen 15 minuten na het ontstaan van een brand zijn gealarmeerd en vervolgens binnen 15 minuten na die alarmering zonder hulp van de brandweer moeten kunnen vluchten. Zeker wanneer veel ouderen bij elkaar wonen in een woongebouw waarbij onderlinge hulp lastig is, wordt dit vaak helemaal niet gehaald.”

,,In Bbl komen de hoofdstukken bestaande bouw, nieuwbouw, verbouw, gebruik en bouwen en slopen

Een tweede wijziging betreft de al eerder genoemde coördinator veiligheid in de omgeving van bouw- en sloopwerkzaamheden. “Er komt een verplichting om bij bepaalde projecten een veiligheidsplan en coördinator te hebben. De taken van de coördinator worden vastgelegd.” Ook op het gebied van toegankelijkheid komen er aanvullende eisen aan drempels en trappen naar aanleiding van onderzoeken en afspraken in het kader van het actieplan toegankelijkheid. Brouwer: “Zo worden de eisen voor drempelvrije toegangen tot gebouwen uitgebreid en zullen eisen worden gesteld aan trappen voor blinden en slechtzienden. Denk daarbij aan markeringen of de breedte van trappen.”

Tot slot komt er een aanscherping van de milieuprestatie-eis. “De verlaging van de grenswaarde zal in stappen worden doorgevoerd. Een iets strengere MPG-eis, van 1,0 naar bijvoorbeeld 0,8 is reeds voorzien per 1 januari 2021. De precieze uitwerking wordt momenteel bezien. Verdere aanscherping naar 0,5 in 2030 zal daarna stapsgewijs plaatsvinden. Daarbij zal ook kritisch moeten worden gekeken of een strengere milieuprestatie-eis niet intervenieert met de BENG-eisen. Meer zonnepanelen of installaties kunnen ook de duurzaamheid nadelig beïnvloeden.”

Omgevingsregeling en Invoeringsregeling

De Omgevingsregeling is de ministeriële regeling bij de Omgevingswet. Hier staan de uitvoeringstechnische regels voor het gebruik van de wet en de AMvB’s in de praktijk in. Zo zorgt de Omgevingsregeling voor de omzetting van de huidige regels uit de Regeling Bouwbesluit en Regeling Energieprestatie gebouwen naar Hoofdstuk 5 van deze regeling, inclusief bijlages VIII-XVIII. Brouwer waarschuwt: “Kijk er nog maar niet naar, want hoofdstuk 5 gaat nog flink op de schop. Denk aan de invoering van Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG), met de bepalingsmethode NTA 8800 in plaats van NEN 7120, de implementatie van EPBD III, geluidseisen voor warmtepompen en diverse andere punten op besluitniveau die doorwerken naar de regeling.” Tot slot komt er een invoeringsregeling die de energiebesparende maatregelen uit de huidige Activiteitenregeling bevat, voor zover het de gebouwgebonden maatregelen betreft. Ook staan er overgangsbepalingen in en de update van normen en laatste wijzigingen uit het huidig recht. Kortom, er moet nog veel gebeuren voor de invoering van de Omgevingswet”, besluit Frederike Brouwer.

Bron: Omgeving in de Praktijk / Bouwkwaliteit in de Praktijk

Aangescherpte eisen voor koude en warme rook

In het nieuwe Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) zijn aangescherpte eisen voor koude en warme rook opgenomen als weerstand tegen rookdoorgang van bouwkundige constructies. Het BBL bevat in tegenstelling tot het Bouwbesluit voor nieuwbouw eisen aan ‘echte’ rookwerendheid. Daar hoort de volgende classificatie bij: Sa (rookwerend bij omgevingstemperatuur, ook wel koude rook genoemd): eis die vooral in niet-slaapgebouwen wordt gesteld; S200 (rookwerend bij 200 °C, ook wel warme rook genoemd): eis die vooral in slaap-gebouwen wordt gesteld zoals hotels, ziekenhuizen en kinderdagverblijven; Geen eis: rookafscheidingen zijn niet meer brandwerend (tenzij het beschermde subBC’s en BC’s betreft).