Zelfredzaamheid is afhankelijk van mens, gebouw- en brandfactoren. Senioren worden steeds ouder en ze blijven vitaler. Daarom moeten we meer kijken naar de zelfredzaamheid en niet zozeer naar de leeftijd. Maar hoeveel verantwoordelijkheid leggen we bij de senioren zelf? Staan zij er alleen voor? En welke oplossingen zijn er? Joris Sauve, werkzaam bij LBP Sight, schetst een beeld van het probleem en een oplossing.
De overheid trekt zich steeds meer terug waardoor senioren meer verantwoordelijkheid krijgen. Daarom is de sociale omgeving van de senioren heel belangrijk als het gaat om brandveiligheid. Ook de zorgverlener kan de cliënt wijzen op de toenemende veiligheidsrisico’s bij afnemende zelfredzaamheid. Brandweer Twente noemt de sociale omgeving zelfs het nieuwe pad om senioren te benaderen.
Gebouweigenaren, er is meer dan bouwbesluit
Gebouweigenaren hebben de verantwoordelijk over de bouwkundige en installatietechnische brandveiligheid van een woning/woongebouw. Deze moet minimaal voldoen aan Bouwbesluit 2012 bestaande bouw. In de praktijk wordt het bouwbesluit gezien als juridisch middel en bij voldoening als vrijwaarding van aansprakelijkheid beschouwd. Een punt van aandacht daarbij is dat gebouweigenaren geregistreerd hebben welke voorzieningen er in de woning zijn aangebracht door de bewoner. Aangezien je als gebouweigenaar automatisch juridisch aansprakelijk bent voor de voorzieningen die in het gebouw aanwezig zijn.
Zorgplicht
Met de zorgplicht is de gebouweigenaar ertoe verplicht gevaar voor veiligheid of gezondheid te voorkomen. Wat inhoudt dat de gebouweigenaar van een bouwwerk niet kan vertrouwen op de aan hem verstrekte bouwvergunning als deze leidt tot gevaar voor gezondheid of veiligheid. Hierop biedt de zorgplicht de gemeente de mogelijkheid handhavend op te treden. Voldoe je als gebouweigenaar niet aan de zorgplicht, dan is dat strafbaar.
Figuur 0.1 schematische weergave juridische verantwoordelijkheid bij een seniorencomplex (Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg, 2015).
Verantwoordelijkheid van de lokale overheid
Gemeenten kunnen verder in hun woonvisie een hogere urgentie benoemen voor het brandveilig maken van sociale huurwoningen voor senioren, verzorgingstehuizen en voormalig tehuizen die zijn verbouwd tot zelfstandige woonruimte.
Rol verzekeraars
Verzekeraars kunnen aan de hand van schadeclaims in kaart brengen wanneer en waar er vaak woningbranden plaatsvinden. De brandweer doet onderzoek naar deze branden en weet hoe je ze zo goed mogelijk kan voorkomen. Om deze reden heeft het Verbond van Verzekeraars de Risicomonitor Woningbranden in samenwerking met Brandweer Nederland opgesteld (verbond van verzekeraars, 2017).
Brandweer, voorkomen beter dan genezen
De brandweer richt zich naast het bestrijden van brand steeds meer op het voorkomen van incidenten. Al enkele jaren wordt daarom gewerkt aan een andere methode van bewustwording, gedrag, eigen verantwoordelijkheid en het vergroten van de zelfredzaamheid van burgers, bedrijven en instellingen. Hiervoor zijn diverse projecten in het land gestart en lopende, zoals het landelijk project “Geen Nood Bij Brand 2.0”. Daarbij benadert de brandweer, de brandveiligheid niet meer regelgerichte, maar risicogerichte standpunten.
Brandveiligheid senioren: oplossingen
- Pas rookmelder- gestuurde brandkleppen toe
Om rookverspreiding in de beginfase van een brand te voorkomen, wordt aanbevolen brandkleppen te laten reageren op het geluid van de rookmelder.
- Gebruik naasten contacten om de kennis van voorlichtingen over te brengen
Senioren zijn minder ontvankelijk voor grote voorlichtingen. Wat beter werkt, is dat (klein)kinderen de senioren vertellen wat hen is geleerd op een voorlichting, dat komt beter over. Maak de voorlichting ook interactief bijvoorbeeld door prijzen aan te bieden in een bingo.
- Stuur behoud doormeldingen en de waarde daarvan
Investeer in een brandmeldinstallatie of behoud deze. Rust hem uit met een ‘Slimme’ doormelder die doorschakeling naar een PAC of de brandweer realiseert, afhankelijk van de locatie van het woongebouw. Hierdoor verbetert de waarde van de doormeldingen en zijn hulpdiensten nooit ver weg.
- Stel een praktische materialenlijst op gebaseerd op brandgedrag
Omdat het milieu waarin het materiaal wordt geplaatst en de manier van onderhouden erg bepalend kan zijn voor de brandwerendheid van dat materiaal, wordt aanbevolen naast de theoretische waarde van het materiaal ook een praktische lijst op te zetten.
- Doe een Veiligheidscheck in het gebouw
Het is voor de gebouweigenaar aan te bevelen jaarlijks of bij mutatie een veiligheidscheck in de woning of (delen van) het gebouw te doen, hierdoor kunnen brandgevaarlijke objecten/materialen worden verwijderd.
