Bij bovengrondse wateropslag voor sprinklerinstallaties zorgt het inspectieregime van geboute stalen watertanks voor hoog oplopende exploitatiekosten. Alternatief is om gebruik te maken van betonnen watertanks. Deze worden bijvoorbeeld niet beïnvloed door corrosie door de waterinhoud zoals dat bij een stalen reservoir wel het geval is.

Door Jan Willem Sollie

Bij de toepassing van een sprinklerinstallatie is de watervoorziening een cruciaal onderdeel. Waar vroeger nog regelmatig gebruik gemaakt kon worden van een aansluiting op het drinkwaterleidingnet, is dat steeds minder vaak mogelijk. Daardoor is de noodzaak ontstaan om een watervoorraad te realiseren waar voldoende water in wordt opgeslagen. De hoeveelheid is afhankelijk van het type van de sprinklerinstallatie en de eisen die worden gesteld.

Hoogbouw

Bij hoogbouw wordt vaak gebruik gemaakt van een waterkelder, onderdeel van het bouwkundige ontwerp van het gebouw. Voor distributiecentra en andere laagbouw wordt veelal aan de buitenkant van het pand een watervoorraad gerealiseerd in de vorm van een stalen watertank, opgebouwd uit aan elkaar geboute stalenpanelen.

Openscheuren

De geboute stalen watertanks moeten conform de geldende voorschriften worden gebouwd, beheerd en onderhouden. Gebleken is dat deze watertanks in het verleden meer dan eens slecht onderhouden en beheerd werden en er zijn enkele gevallen waarbij geboute tanks plotseling zijn opengescheurd. Dit als gevolg van corrosie. Vooral bij geboute stalen watertanks vormt corrosie een significant risico. Door de constructieopbouw kan een enkele verzwakking in de tankwand door de interne waterdruk leiden tot het openscheuren van de tank als een soort ritssluiting langs de geboute panelen. Het dergelijk instantaan falen van een tank, en het daarmee vrijkomen van de volledige hoeveelheid water, vormt een gevaar en kan leiden tot ernstig persoonlijk letsel en/of langdurige uitval van de sprinklerinstallatie.

Inspecties

Als onderdeel van het certificeringsschema voor sprinklerinstallaties is in 2016 een gewijzigd Technisch Bulletin (TB67B) uitgegeven omtrent de controle van watertanks. Er worden A, B en C inspecties voorgeschreven. De A en B inspecties betreffen visuele externe dan wel interne inspecties door middel van een duiker. De C-inspectie houdt echter in dat de geboute stalen watertank periodiek moet worden geledigd, gereinigd en geïnspecteerd. Indien een tanks is voorzien van een coating moet deze worden afgeschraapt en opnieuw worden aangebracht. Tanks voorzien van een liner moeten worden gecontroleerd en waar nodig moet de liner worden gerepareerd of zelfs worden vervangen.

“C-inspectie houdt in dat de geboute stalen watertank moet worden geledigd, gereinigd en geïnspecteerd

Het ledigen van een tank betekend een buitengebruikstelling van de watervoorziening. Dit veroorzaakt dat de gehele sprinklerinstallatie buiten bedrijf is en het pand niet adequaat is beveiligd tegen de gevolgen van een mogelijke calamiteit in de vorm van een brand. Een dergelijke buitengebruikstelling, die meerdere weken kan duren, wordt dikwijls niet gepermitteerd. Als oplossing hiervoor kan tijdens de werkzaamheden een tijdelijke watervoorraad worden opgesteld, vaak met een veel kleinere capaciteit, zodat de sprinklerbeveiliging nog enigszins wordt gewaarborgd. Naast dat er natuurlijk voldoende ruimte moet zijn om een tijdelijke watervoorraad neer te kunnen zetten, lopen de kosten van het uitvoeren van een dergelijk C- inspecties erg snel op. Gebouweigenaren worden minimaal elke 10 jaar geconfronteerd met deze situatie, afhankelijk van de tank zelfs vaker.

Exploitatie

Voor betonnen waterreservoirs, die hun waterdichtheid ontlenen aan de betonkwaliteit, geldt dat het risico op instantaan falen van de tank minder hoog is. Om deze reden hoeven dergelijke tanks niet periodiek geledigd te worden, maar mag volstaan worden met duikinspecties. Dit geldt niet alleen voor waterkelders en ondergrondse reservoirs maar ook voor bovengrondse tanks. Door het toepassen van betonnen water reservoirs zal men niet zo zeer op de investering echter wel op de exploitatie een voordeel weten te behalen.
De conventionele (bovengrondse) betonnen tank wordt ter plaatse gestort met behulp van een bekisting. Dit maakt de constructie van de tanks kostbaar, tot mogelijk twee keer zoveel als een vergelijkbare geboute stalen tank. Ook de opbouwtijd is veel langer. Een ontwikkeling op dit gebied zijn betonnen watertanks opgebouwd uit elementen. Deze tanks worden veelvuldig toegepast voor agrarische doeleinden zoals mestsilo’s, industriële toepassingen zoals opslag van chemicaliën en waterzuiveringsinstallaties. Onderstaand twee voorbeelden van dergelijke tanks.

Door het produceren van de prefab elementen in een fabriek hebben weersomstandigheden geen invloed op de kwaliteit van het beton. De voorgespannen prefab betonelementen worden door middel van interne spankabels tegen elkaar gehouden en met een betoncementmortel geheel waterdicht gemaakt. Dit reduceert de opbouwtijd van deze tanks tot vergelijkbare opbouwtijd als die van een stalen tank.

“Stalen tanks kunnen met extra verstevigingen tot boven de 15 meter worden gebouwd

Als dak kan een spankap worden toegepast van PVC-polyesterdoek. De tanks zijn in tegenstelling tot stalen tanks in hoogte gelimiteerd van ca. 7 meter hoog. Stalen tanks kunnen met extra verstevigingen tot boven de 15 meter worden gebouwd. Een grote inhoud van bijvoorbeeld boven de 1.200 m² is eenvoudig te realiseren door de diameter van de tank te vergroten door de toevoeging van extra betonelementen.

Coördinatie

Een betonnen reservoir wordt niet beïnvloed door corrosie door de waterinhoud zoals dat bij een stalen reservoir wel het geval is. Hierdoor is de levensduur van de tank vele malen langer, oplopend tot wel tachtig jaar. De spankap zal eerder aan vervanging toe zijn, echter kan deze betrekkelijk eenvoudig vernieuwd worden. Dikwijls kunnen stalen- en betonelemententanks op dezelfde fundering worden gebouwd. Het extra gewicht van een betonwand ten opzichte van een stalen wand is minimaal in verhouding tot het gewicht van de waterinhoud.
In de vaak conservatieve sprinklerwereld roept de toepassing van een nieuw concept weerstand op. Waar bovengrondse stalen tanks als kant en klare oplossing ingekocht kunnen worden bij een tankleverancier, voorzien van alle benodigde appendages, vraagt een betonnen reservoir meer coördinatie. In samenwerking met de constructeur en bouwer van de tank zullen de benodigde appendages, leidingen en doorvoeren moeten worden afgestemd . Feitelijk is dit echter niet anders bij een betonnen waterkelder in een gebouw.