Onlangs is regionaal brandweercommandant Koos Scherjon met pensioen gegaan. Koos Scherjon is een icoon op het terrein van brandpreventie. Door zijn inzet is brandpreventie een volwaardig onderdeel geworden van de strategische aandachtsgebieden van de brandweer.
Tijdens zijn afscheid heb ik een historisch overzicht gegeven van het vakgebied brandpreventie. Hieronder vat ik die historie samen, waarbij duidelijk wordt dat kennis en ervaring uit het ene decennium in het volgende decennium amper wordt doorontwikkeld en dat er op het gebied van samenhang nog veel te verbeteren is.
Brandpreventie
De echte geschiedenis van brandpreventie begint in de jaren veertig van de vorige eeuw. Er is dan voor het eerst sprake van een kwaliteitsslag, met als voorlopig sluitstuk de eerste Brandweerwet in 1952. In de jaren vijftig en zestig volgt de verdere uitbouw van gedecentraliseerde regels. Brandweer of bouw- en woningtoezicht bepalen welke eisen er gesteld worden aan brandveiligheid. Omdat dit leidt tot grote verschillen tussen gemeenten, wordt in de jaren zeventig gewerkt aan meer uniformiteit van de brandveiligheidseisen. Er wordt voornamelijk gebruik gemaakt van NEN-normen en pseudo-regelingen die worden opgesteld door de samenwerkende grote brandweerkorpsen. Door deze ontwikkeling zijn er eind jaren zeventig redelijk goede brandveiligheidsregels, maar de uitvoering ervan kent nog veel verbeterpunten. De jaren tachtig worden dan ook benut om de uitvoering van de brandveiligheidsregels te stimuleren. Daarvoor zet de rijksoverheid twee instrumenten in: de brandbeveiligingsverordening (met daarin als belangrijkste instrument het gebruiksvergunningenstelsel) en het Preventie-activiteitenplan.
Regels
In de jaren negentig ligt de focus echter op het verankeren van de brandpreventieregels in landelijk geldende regelgeving. De herziene Woningwet van 1991 zorgt voor de komst van het Bouwbesluit, de tot dan toe grootste impuls voor de brandveiligheid. Op 1 januari 2001 krijgt Nederland te maken met de cafébrand in Volendam. De commissie-Alders geeft aan dat de brandpreventieregels en het handhavinginstrumentarium afdoende zijn, maar dat de uitvoering, controle en handhaving van de brandveiligheid over het algemeen slecht geregeld zijn. Helaas ebt na dit incident de aandacht voor brandveiligheid snel weg. Als gevolg van de brand in De Punt op 9 mei 2008 wordt in het huidige decennium geprobeerd om de relatie tussen preventie en repressie te verbeteren, met als doel het vergroten van de veiligheid van de gebruikers én de brandweer.
Repressief
Er zijn de afgelopen 75 jaar veel goede impulsen en benaderingswijzen geweest om de brandveiligheid te optimaliseren. Ieder decennium blijkt echter een eigen focus op brandveiligheid te hebben, waarbij geen of nauwelijks ruimte is voor het doorontwikkelen van de focus uit het verleden. Verder is van samenhang tussen verschillende actoren op het gebied van brandveiligheid geen sprake. Zeker het ontbreken van samenhang tussen brandpreventieve maatregelen en repressief optreden, is een belangrijke. Met de publicaties Brandpreventie voor repressief leidinggevenden en binnenkort Brandbestrijding voor brandpreventiemedewerkers wil de Brandweeracademie deze samenhang bevorderen.
Dit blog verscheen in Brandveilig.com 02/2016.
René Hagen is lector brandpreventie bij het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV)
