“Zeker twaalf gewonden bij brand in woon- en zorgcentrum Breukelen” en “Fatale brand in Soester serviceflat”. Ouderen vormen al jaren een kwetsbare groep bij brand. Het zal velen bekend zijn dat de brandveiligheidsproblematiek bij ouderen mij na aan het hart ligt.
Al in 2013 signaleerde het IFV deze problematiek. In 2015 en 2016 hebben wij er diverse onderzoeken aan gewijd. De onderzoeksrapporten zijn door of namens de betrokken ministers (JenV, BZK en VWS) aan de Tweede Kamer aangeboden. Vergezeld door brieven waarin de ministers aangaven hoe ze met onze rapporten en adviezen omgaan. Sinds het eerste onderzoek zijn er bijna vier jaar verstreken. Wat is er tot nu toe met onze aanbevelingen gebeurd?
Onderzoeken naar brandveiligheid en vergrijzing
In ons eindrapport stelden wij dat de oplossing bestaat uit een combinatie van beïnvloeding van het gedrag, de toepassing van technische voorzieningen en het passend maken van de regelgeving op ouderenhuisvesting. De minister van BZK blijkt tot nu toe in te zetten op de eerste twee maatregelen. Hiermee wordt helaas voorbijgegaan aan ons advies om de maatregelen in samenhang te nemen. Bij het initiëren van technische voorzieningen noemt de minister concrete stappen die in de praktijk (nog steeds) niet verwezenlijkt zijn (bijvoorbeeld brandveilig meubilair en aanpassingen rookmelders). Al met al is de brandveiligheidssituatie bij ouderen nog niet structureel verbeterd.
Brandveiligheid seniorencomplexen
Onze onderzoeken uit 2015 en 2016 toonden al aan dat seniorencomplexen niet voldoen aan de uitgangspunten van de bouwregelgeving. Bewoners zijn niet binnen 3 minuten hun woning uit en zijn niet binnen 15 minuten van de verdieping af. Ook blijft rook geen 30 minuten binnen de brandende woning. Kortom, de bewoners kunnen niet veilig vluchten en niet veilig blijven zitten. Anno 2019 zijn er echter nog geen concrete stappen ondernomen om de bouwregelgeving te veranderen. En ondertussen zijn er steeds meer branden in seniorencomplexen, met evacuaties, gewonden en doden.
Brandveilig meubilair en ouderen
Maar liefst 25% van de slachtoffers bij brand is te wijten aan de brandbaarheid van matrassen en bekleed meubilair, zo blijkt uit ons onderzoek naar fatale woningbranden. De minister van JenV gaf in november 2015 in een Kamerbrief aan dat regelgeving een uiterst middel is en dat de minister graag andere wegen bewandelt. De minister zegde toe dat de minister van VWS hierover in gesprek gaat met producenten en brandweer.
Brandveiligheidsproblematiek bij ouderen ligt mij aan het hart
Afgelopen zomer vond na veel aandringen een eerste gesprek plaats. Sindsdien is er geen vervolggesprek geweest. En in januari 2019 wordt in een Kamerbrief zelfs duidelijk dat de minister van VWS zich terugtrekt uit het net opgestarte overleg. Er is wat dat betreft de afgelopen drie jaar dus weinig tot geen vooruitgang geboekt. Het IFV heeft echter in de tussentijd niet stilgezeten en heeft een internationaal onderzoek uitgevoerd naar de eisen waaraan meubels en matrassen moeten voldoen.
Rookmelders en ouderen
Drieënhalf jaar na het verschijnen van ons rapport Gebrand op Inzicht en drie jaar na de toezegging van de minister om onderzoek te doen naar het aanpassen van het volume en de geluidsfrequentie van rookmelders, is er nog geen zicht op deze voor ouderen essentiële aanpassing. Ook is er geen sprake van het verplichten van rookmelders in bestaande woningen. Dit terwijl dat in de ons omringende landen wel gebeurt.
Conclusie
De problematiek rondom de brandveiligheid van ouderen is al sinds 2015 formeel bij de betrokken ministers bekend. De stappen die sindsdien zijn genomen, zijn fragmentarisch en leiden helaas nog niet tot structurele en toekomstbestendige oplossingen. En het aantal branddoden onder ouderen neemt steeds verder toe. Inmiddels vormen zij al de helft van alle branddoden. Waarop en waarom wacht men nog steeds met passende maatregelen?
René Hagen is lector brandpreventie bij het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV)
