De Brandweeracademie verzamelt samen met de Teams Brandonderzoek en de kennisregisseurs uit de regio’s steeds meer data en casuïstiek van branden. Het beeld van de werkelijkheid wordt daarmee scherper. En wat blijkt? Bepaalde typen branden komen vaker voor dan gedacht. Langzamerhand kunnen trends worden herkend. Rookverspreiding is één van die trends, waarbij brandpreventieve voorzieningen een belangrijke rol lijken te spelen.
Branden in gebouwen raken door moderne bouwwijzen en het gebruik van kunststoffen en andere moderne materialen sneller ventilatiegecontroleerd dan vroeger. Tijdens een binneninzet kan de rook ontbranden, iets waarop brandweermensen voorbereid moeten zijn. Het gevolg is dat met name bij grote gebouwen een offensieve binneninzet niet meer standaard is.
Branddoorslag kan voorkomen worden door een defensieve binneninzet te doen en brandoverslag kan voorkomen worden door een defensieve buiteninzet.
Rookgasexplosie
Tot nu toe kwam het af en toe voor dat een rookgasexplosie werd waargenomen in het compartiment naast het brandende compartiment. Maar dat leken uitzonderingen te zijn. Denk aan de brand op de Westvlietweg in Den Haag, maar ook aan de branden in De Punt en in Leiden. Nu blijkt dat deze rookgasexplosies (fire gas ignitions) vaker voorkomen, zoals recent in Eindhoven, IJmuiden en Schiedam. In het laatste geval raakten daarbij brandweermensen gewond die aan de achterzijde van het gebouw stonden.
Een defensieve binneninzet om uitbreiding naar een naastgelegen compartiment te voorkomen, is dus ook niet zonder risico’s. Koude rook kan in de juiste mengverhouding ontsteken. Uit herberekeningen van onderzoek door studenten van de TU blijkt dat PUR en EPS tóch zoveel rookgassen produceren dat zij een rookgasexplosie kunnen veroorzaken. Maar we zijn er nog niet uit. Wat is bijvoorbeeld de rol van bitumen in dit geheel? Eén ding lijkt helder: die rookgassen kunnen alleen in het naastgelegen compartiment komen als de preventieve voorzieningen ze niet tegenhouden. Omdat ze er niet zijn, ze niet op rookverspreiding zijn gericht, of in oudere gebouwen in het ongerede zijn geraakt.
Eerst ontruimen of eerst blussen?
Een ander fenomeen is de rookverspreiding in woongebouwen. Uit de casuïstiek zien we bij relatief kleine branden in woongebouwen of in boxen of parkeergarages onder woongebouwen een enorme verspreiding van de rook tot zelfs in de woningen. De brandweer staat steeds vaker voor het dilemma: eerst ontruimen of eerst blussen?
Ontruimen vraagt veel menskracht en is dus geen aantrekkelijk alternatief. Vroeger ging de brandweer ervan uit dat bewoners veilig in hun woning konden blijven tot er geventileerd kon worden. Maar tegenwoordig komt de rook via ventilatiekanalen en schachten gewoon de woning in. Hoe kan dat? We weten het nog niet precies. Het lijkt te maken te hebben met de moderne brand: ventilatiegecontroleerde branden kunnen overdruk veroorzaken, maar ook veel relatief koude rook produceren. En bij lagere temperaturen werken veel brandpreventieve voorzieningen niet. Denk aan brandkleppen en aansluitingen tussen scheiding en dak. Brandwerend is niet gelijk aan rookwerend.
Volgens mij is het hoog tijd om naast brandpreventie ook aan rookverspreidingspreventie te gaan doen.
Dr. ir. Ricardo Weewer, MIFIreE, is lector brandweerkunde aan de Brandweeracademie (IFV)
<<Lees ook: Onderzoeksrapport: nut rookwarmteafvoer in industriegebouwen>>
<<Lees hier alle blogs op Brandveilig.com>>
In de vervanger van het bouwbesluit 2012, het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) is de rookdoorlatendheid opgenomen. Rookdoorlatendheid Sa en S200. Waarbij type Sa b.v. een maximale toelaatbare lekkage volgens EN 1634-3 aangeeft bij een temperatuur van 20 graden. S200 bij 200 en 20 graden. Komt er dus aan medio 2019 vermoed ik.
Aansluitend op de reactie van Ron Roeland. Het is inderdaad zo dat, conform de huidige regelgeving, rookwerende deuren niet rookdicht hoeven te zijn. Op zich heel raar! Vooruitlopen op het BBL heeft MHB al brandwerende deuren ontwikkeld die werkelijk rookdicht zijn! Deze voldoen dus aan Sa en S200. Het bijzondere aan deze zelfsluitendedeuren is, dat ze tijdens normaal gebruik, geen sloten nodig hebben dus gewoon met een deurduwer te openen zijn. Dit wordt mogelijk gemaakt door het MBS-R systeem. (https://www.youtube.com/watch?v=Cz1kixilDgQ) Deze deuren zijn de oplossing voor brandwerende- en of rookwerende- deuren in combinatie met deurautomaten of toegangscontrole.