Op het eerste gezicht is de bijna onmetelijke loods van de Sitos Group aan de Accraweg in het uitgestrekte Amsterdamse Westelijke Havengebied niet meer dan een reusachtige loods. Maar er blijkt een brandend vraagstuk achter schuil te gaan.
Shovel
Wie een indruk wil krijgen van de schaalvergroting die de afgelopen eeuwen in Nederland heeft plaatsgevonden, moet eens op een verloren zondagmiddag een oud Amsterdams pakhuis langs de grachten bezoeken, en vervolgens meteen doorrijden naar het Westelijk havengebied aan het IJ. Daar vindt je de pakhuizen van deze tijd, de een nog groter dan de ander. Naast een opslag voor Starbucks Koffie en met een zelfde gestreepte gevel is voor de cacao-opslag van Sitos een enorme loods van 21.000 m2 oppervlak gebouwd. Ruim 2 ha dus oftewel meer dan 4 spreekwoordelijke voetbalvelden. Je betreedt het uitgestrekte terrein en loopt langs de tien meter hoge gevel van de hal en ziet daarin zes meter brede vierkante openingen. Binnen is het donker, een shovel met brandende voor- en achterlichten schept met zijn glanzende RVSgrijper in metershoge bergen cacaobonen. Dat is de realiteit van vandaag: met scheepsladingen tegelijk wordt het bulkproduct hier afgeleverd. De Amsterdamse haven heeft een jaarlijks volume van 500.000 ton cacaobonen en is daarmee de grootste cacaohaven ter wereld.
Sprinklerloos
Toch is een opslagplaats voor cacao een minder aantrekkelijke buurman dan je zou denken: de afgelopen jaren gingen bijvoorbeeld in Zaandam en Wormer cacaoloodsen in vlammen op. Wanneer de cacaoboon eenmaal vlam vat, treedt een explosieve verbranding op waarbij zelfs steekvlammen zich kunnen voordoen. Ook een smeulend vuur met grote rookontwikkeling kan voorkomen. Bovendien is een cacaobrand moeilijk te blussen, en kan meer dan 48 uur aanhouden. Maatregelen als sprinklerinstallaties of brandblussers zijn dan ook zinloos: in het nieuwe gebouw zijn alleen rookluiken aangebracht om diegene die in de loods aan het werk zijn, de gelegenheid te geven om te vluchten. Daarna doen blushelikopters de rest. De brandveiligheidseisen, die gemeente en havenbedrijf aan dergelijke opslaggebouwen stellen, zijn dan ook in de loop van de tijd aangescherpt.
Nathouden
De loods bestaat uit vier compartimenten van elk 72 meter lang, met aan het eind nog een kleinere unit met ondersteunende functies. Aan de voorzijde bestaat de mogelijkheid om in de toekomst nog een compartiment toe te voegen. Hercuton, gespecialiseerd in betonnen hallen, schrok niet van de eis van 4 uur brandwerendheid tussen de compartimenten onderling. ‘Door de wapening en de dekking van het beton aan te passen was die eis goed haalbaar’, vertelt Joop Visser van Hercuton. ‘Alle voegen van de hoofdzakelijk in droogbouwwijze gemonteerde loods zijn afgekit met brandwerende kit. Bovendien om brandoverslag te voorkomen, steken de wanden een meter boven het dak uit. Elk brandcompartiment is weer gescheiden in drie rookcompartimenten middels aan het plafond bevestigde schermen. De betonnen dakspanten hebben bovendien een kantelnok: in geval van bezwijken trekken ze daardoor niet de rest van de constructie mee. Zo kan een dakcompartiment instorten terwijl het aangrenzende compartiment rustig blijft staan. Als de brandweer op tijd begint met het nat houden van de zijwanden kan elke brand binnen één compartiment worden gehouden.’
Bouwtijd
Een extreem korte bouwtijd werd gevraagd door opdrachtgever Westpoint. Dit om de eerste scheepsladingen met cacao dit voorjaar al te kunnen ontvangen. De opgave was relatief eenvoudig: een prefab betonnen hal met prefab gevel- en dakelementen, en nagenoeg geen installaties. En met niet meer dan een laag gietasfalt op de volle grond als vloer: dit is de gebruikelijke manier om cacaobonen op te slaan, en het is een doeltreffende manier om de relatief grote zetting van zo’n uitgestrekte halvloer te kunnen opvangen. Oktober 2004 werd met het uitzetten van de piketpaaltjes begonnen, nog voor Koninginnedag werd opgeleverd. Op dit moment zijn er al twee compartimenten gevuld met een berglandschap van cacao, terwijl de zes meter brede transportdeuren, die de compartimenten zullen afsluiten, nog aangebracht moeten worden. Volgens Visser is het de grote pré van Hercuton, dat het alle experts, zoals constructeurs, in eigen huis heeft. De medewerkers zijn tot in het kleinste detail vertrouwd met het Hercuton betonsysteem, dat een op elkaar afgestemd bouwsysteem van standaard gevel-, kolom- en dakelementen omvat. Daardoor is de bouworganisatie minder afhankelijk van externe factoren, wat een snelle projectafwikkeling mogelijk maakt, ook bij een loods van deze enorme schaal.
OPDRACHT: Westpoint, Amsterdam
ONTWERP: Architectenbureau de Jonge, ’s Gravenpolder
ADVIES: Hercuton BV, Nieuwkuijk (constructeur)
UITVOERING: Hercuton BV, Nieuwkuijk (hoofdaannemer)
INSTALLATIES: Van Panhuis BV, Ermelo
ROOKLUIKEN: Bovema Glas, Milsbeek
BRUTOVLOEROPPERVLAKTE: 21.000 m2
BOUWPERIODE: Oktober 2004 – april 2005