In de gevels en in het dak van een appartementencomplex in Lent wordt stro verwerkt als isolatiemateriaal in de houtskeletbouwelementen. In combinatie met leemstuc is stro niet alleen duurzaam en zorgt het voor een gezond leefklimaat, ook de brandveiligheid ervan is prima. Brandveilig.com praat met Michel Post, architect bij Orio architecten en voorzitter van de Vereniging Strobouw Nederland.
Strobouw als isolatie is in Nederland, in tegenstelling tot landen als Frankrijk, Duitsland en België, nog niet zo populair. Ons land kent slechts zo’n 100 gebouwen met stro in vergelijking met bijvoorbeeld 3000 in Frankrijk. “Bouwen in Nederland is relatief duur vanwege de hoge grondprijs”, vertelt Michel Post. “De bouw is in handen van projectontwikkelaars en grote aannemers. Bovendien bouwen we met name seriematig. Strobouw wordt veelal toegepast in vrijstaande woningen. Een bouw die in landen rondom ons vaker voorkomt. Strobouw is in Nederland geen gemeengoed. Ons bouwsysteem is er nog niet op ingericht.”
Huis van stro
Post is als architect betrokken bij de bouw van strodorp Iewan (Initiatiefgroep Ecologisch Wonen Arnhem Nijmegen) in Lent. Het project zal in april/mei van dit jaar gereed zijn. Iewan is een vierlaags complex met 24 sociale huurappartementen en een multifunctioneel centrum. Een uniek kenmerk van Iewan is de keuze voor stro als isolatiemateriaal voor de gevel (800 m2) en het dak (500 m2); niet voor niets vind je in het logo van Iewan drie strohalmen.
De strobalen worden aangebracht in een skelet van hout en vervolgens afgewerkt met leemstuc. Uit ecologisch en milieuvriendelijk oogpunt worden hier strobalen toegepast.
Brandveilig?
Onze vraag: is het ook brandveilig? Post vertelt: “Losse stro is niet brandveilig. Steenwol is dat van nature wel. Het is immers gemaakt van een steenachtig materiaal. Vergelijk je stro echter met zachte materialen als hennep en schaapswol, dan kun je ten aanzien van brandveiligheid beter stro gebruiken. Maar waar het bij stro als isolatiemateriaal om gaat, is dat we geen losse stro gebruiken, maar stro dat onder een bepaalde dichtheid geperst is. Sluit je vervolgens de stro zuurstofvrij op, dan is het materiaal brandveilig en voldoet het aan alle eisen van het Bouwbesluit ten aanzien van brandveiligheid. In combinatie met leemstuc is het zelfs een uitstekend brandveilig isolatiemateriaal. Leemstuc doet alles tegen brand. Daarom is die combinatie ook zo goed.”
Test
Kunnen we stellen dat het gebruik van stro met leemstuc als isolatiemateriaal een van de beste oplossingen is, als we kijken naar brandveiligheid? Post lacht en zegt: “Dat is enigszins appels met peren vergelijken. Stel dat je voor een plafond een gipsplaat toepast van 9 -10 mm, dan ben je 30 minuten brandwerend. Soms is de eis echter 60 minuten. Dus plaats je dan twee gipsplaten. Zo werkt het met strobouw ook. Gemiddeld is de eis ten aanzien van brandwerendheid bij het gebruik van stro 30 minuten. Dit is met gemak te halen. Testen tonen aan dat bij toepassing van 3 mm stuc de brandwerendheid minimaal 90 minuten is. Er is zelfs een test voor Modcell gedaan aan de universiteit van Bath, die 215 minuten aangeeft. Tijdens de testen wordt een muur van stro van bovenaf onder druk gezet met gewichten of zonder. Daarbij hanteert men stuc van bijvoorbeeld 1 mm, 2 mm, 3 mm et cetera. In elke situatie wordt gekeken naar de brandwerendheid.”
Bouwen met stro
Met name in het buitenland zijn inmiddels veel testen gedaan naar de brandveiligheid van een huis van stro. Nederland, zo vernemen we van Michel Post, kan gebruik maken van deze EU-geregistreerde testen van andere landen. Denk aan bijvoorbeeld testen van Fasba, de strobouw vereniging uit Duitsland. Post: “Zij hebben vijf jaar lang intensief onderzoek gedaan bij universiteiten. Ook de eerder genoemde universiteit in Bath, Engeland, doet veel onderzoek. Daarnaast dragen Denemarken en Amerika hun steentje bij. Al die onderzoeken bij elkaar hebben we verzameld in een boekje. Komt er een bouwaanvraag binnen, dan is dit onze onderbouwing naar de gemeentes.”
Ja, brandveilig
Kortom, met de buitenlandse rapporten in onze hand kunnen we in Nederland dus bouwen met stro. De methode is brandveilig. Post vult aan: “Maar zodra de overheid gaat eisen om te werken met Nederlandse rapportages, dan moeten er in ons land testen gedaan worden. Voor alle duidelijkheid, tot op heden zijn er dus geen Nederlandse testen.”
Zelf bouwen
De toekomstige bewoners van Iewan hebben bijgedragen aan het ontwerp en helpen in de uitvoering mee aan het verwerken van de strobalen en het aanbrengen van de leemstuc. Is dat ‘zelf bouwen met stro’ wel zo’n goed idee, kijkende naar de brandveiligheid van het complex? Post: “Ook al doen de bewoners een deel van het werk, de aannemer is verantwoordelijk. De bouw moet wel van een bepaald niveau zijn. Daar is controle op. Doet een bewoner iets niet goed, dan wordt het afgebroken. Naast de opzichters van de aannemer kent het project een zestal bouwcoördinatoren, die weten wat het beoogde kwaliteitsniveau moet zijn.”
Leemstuc
Iewan is het eerste appartementengebouw in Nederland waarbij strobouw in combinatie met leemstuc is toegepast. In Beekhuizen is men inmiddels ook gestart met een soortgelijk project, gebouwd door dezelfde aannemer als die van Iewan. Veel projecten met stro kent Nederland nog niet, het gaat langzaam. Maar ze komen, mondjesmaat. Een ding mag na het lezen van dit artikel echter duidelijk zijn: een huis geïsoleerd met stro is brandveilig.
