Bij vrijwel alle ernstige brandincidenten wordt al snel geroepen om strengere regels en wetgeving. Toch is onze regelgeving heel effectief als het om personenbrandveiligheid gaat, gegeven het relatief lage aantal doden door brand, ten opzichte van ander landen. Een sluitend systeem van inspectie tijdens de bouw- en de gebruiksfase van een gebouw kan de brandveiligheid bevorderen.
Hulpmiddelen als inspectietools en BIM maken die inspecties een stuk efficiënter, vindt Michael Haas van DGMR.
Inspectie
Brandveiligheid is iets dat ‘ingebakken’ moet zijn in het ontwerp van een bouwwerk. Het creëren van (sub)brandcompartimenten, brandmeldsystemen en veilige, onafhankelijke vluchtroutes hoort daarbij. Die voorzieningen moeten vanaf het begin in het ontwerptraject worden meegenomen. Architect, constructeur en brandveiligheidsadviseur werken daarvoor samen in een ontwerpteam.
>> Lees ook Certificering is kwaliteit én brandveiligheid
Een vaak onderschat risico zit in de overgangsfase tussen ontwerp en uitvoering. Worden alle voorzieningen ingebouwd zoals in de ontwerpfase bedacht? Als engineerings- of bouwfouten niet tijdens controles of inspecties worden ontdekt, blijven gebreken veelal verborgen. Pas bij een calamiteit komen eventuele missers aan het licht. Dat was bijvoorbeeld het geval bij de Schipholbrand in 2005.
Michael Haas, senior adviseur Brandveiligheid & Bouwtechnologie bij DGMR vertelt: “Deze brand in het cellencomplex was voor de toenmalige Rijksgebouwendienst aanleiding om de brandveiligheid van alle rijksgebouwen te laten onderzoeken. Daaruit bleek dat veel gebouwen gebreken vertoonden op het gebied van brandveiligheid. In verband met het strafdossier in die zaak hebben wij destijds onderzoek uitgevoerd. Het bleek dat de rook- en warmteafvoerinstallatie niet werkte, omdat een stekker er was uitgetrokken. Voor dit soort installaties wordt een vaste elektriciteitsaansluiting voorgeschreven. Uit controle van de capaciteitsberekeningen voor deze installatie bleek dat deze op een veel te kleine brand was ontworpen. Een inspectie op de bouw of een controle van de berekeningen door een onafhankelijke partij vooraf, had hier werkelijk het verschil kunnen maken’.
Verscherpt toezicht
De Schipholbrand heeft geleid tot het regime van verscherpt toezicht dat het tegenwoordige Rijksvastgoedbedrijf heeft ingesteld voor alle Rijksgebouwen. Dit houdt in dat een gespecialiseerd adviesbureau de bouwkundige voorzieningen en installaties in het werk beoordeelt. Haas: “Het verscherpte toezicht richt zich op de uitvoeringsfase van een project. Juist in de fase daarvóór worden voor de bouw belangrijke beslissingen genomen. Controle van de uitvoeringstekeningen en de werktekeningen door een kundige partij zorgt voor een goede basis van de uitvoeringsfase. Tegenwoordig zie je in steeds meer projecten dat de onafhankelijke controle zich uitbreidt naar de ontwerpfase en de engineersfase. Dit is iets wat in het buitenland al veel gewoner is. Een opkomend fenomeen is hierbij TIS: Technische Inspectie Services.”
Second opinion
TIS is op te vatten als een extra controle van ontwerp en uitvoering door een onafhankelijk expert in opdracht van de toekomstige gebruiker. Deze extra controle kan bijvoorbeeld worden uitgevoerd door een hiervoor gecertificeerd algemeen TIS-bureau, dat overigens vaak expertise inhuurt bij gespecialiseerde adviesbureaus. Dit biedt de opdrachtgever, die niet altijd inhoudelijk deskundig is, extra zekerheid dat alle brandveiligheidsvoorzieningen aan de eisen voldoen. Een TIS wordt vooral gericht op cruciale onderdelen, waar de grootste risico’s liggen voor de veiligheid van de constructie of de brandveiligheid, maar daarnaast ook voor zaken als visueel en akoestisch comfort.
“Een TIS wordt steeds vaker afgedwongen door grote opdrachtgevers, zoals Rijkswaterstaat of het Rijksvastgoedbedrijf. Vanaf definitief ontwerp tot en met de uitvoering toetst een onafhankelijke partij het werk van de ontwerpers nog een keer. Het is daarmee een soort verlengd verscherpt toezicht.” Haas ziet de toepassing van TIS als een soort collegiale toetsing of peer review steeds vaker in projecten. “De eerste keer dat ik ermee te maken had was het even wennen dat er naast de gemeente, de brandweer, de opdrachtgever en het ontwerpteam nog iemand meekijkt. Maar tóch helpt het je ook als gespecialiseerd bureau om nog scherper te zijn. Niet alleen bij ingewikkelde gebouwen waar standaardoplossingen niet voldoen en je gelijkwaardigheid moet aantonen, maar ook bij minder ingewikkelde gebouwen. Ook in die gevallen raad ik aan extra controle in de vorm van een second opinion aan. Het helpt je om in de bouwfase een goed brandveiligheidsdossier aan te maken als basis voor een brandveilig gebouw ná oplevering.”
De toepassing van vormen van second opinion krijgt volgens Haas nog een extra stimulans door de privatisering van het bouwtoezicht. De aannemer krijgt daardoor een grotere verantwoordelijkheid voor de (brand)veiligheid van een gebouw, ook in de gebruiksfase.
Tools
DGMR voert als ontwerpend bureau ook inspecties uit op bouwprojecten die in uitvoering zijn. “Vanuit ervaring weet je welke onderdelen kritisch zijn, waar het wel eens mis gaat. Zo letten we extra op doorvoeringen door brandscheidende wanden, aansluitingen van brandwerende onderdelen en op brandkleppen in ventilatiekanalen. We gebruiken steeds vaker inspectie-apps op een tablet. Hierdoor kunnen we fouten direct koppelen aan een locatie in een gebouw.”
Hij gaat verder: “De beschikbare automatiseringssystemen worden steeds geavanceerder. En ook wordt steeds meer informatie in een compleet 3D-model opgeslagen. We zijn al (bijna) zover dat alle informatie van alle wanden, deuren en doorvoeringen uitleesbaar is vanuit een BIM van dat bouwwerk. Met deze nieuwe technische ontwikkelingen kunnen we het brandveiligheidsniveau aantoonbaar verhogen. Als we ook nog eens een soort APK op brandveiligheidsgebied zouden invoeren, zoals een van de sprekers tijdens het recent gehouden Brandveiligheidsevenement suggereerde, hebben we een prima basis voor een langdurig brandveilig gebruik. Met een combinatie van goede (extra) controles tijdens het ontwerp, de werkvoorbereiding en de bouw en een jaarlijkse APK krijg je zo een sluitend systeem van inspectie van brandveiligheid.”
Dit artikel schreef Aad van den Thoorn en is gepubliceerd in Brandveilig.com 03/ 2015. Van den Thoorn is marketing- en communicatieadviseur bij SBRCURnet.
