In de discussie over de nieuwe Wet kwaliteitsborging voor het bouwen worden dikwijls voorbeelden gebruikt die te maken hebben met brandveiligheid, zoals de recentelijke ramp met de Grenfell Tower in Londen. Er worden vragen gesteld over hoe deze brand is ontstaan en hoe deze zo snel kon uitbreken naar het gehele flatgebouw. Ook deze vragen raken immers aan de manieren waarop het ontwerp en de uitvoering van een bouwproject in het algemeen georganiseerd is en welke partijen verantwoordelijk zijn voor de bouwkwaliteit.
BIM (Building Intelligence Model) is een internationale standaard die is ontwikkeld om een bouwwerk digitaal vast te leggen, zowel functioneel (eigenschappen) als fysiek (welke producten en materialen) en ruimtelijk (3D). Je kunt de BIM-definities van een gebouw gebruiken om er met een VR (virtual reality)-bril naar te kijken. Meer algemeen is BIM geschikt om het gebouw te visualiseren en om het in zijn omgeving te plaatsen, zodat er een digitaal omgevingsmodel of een digitaal stadsmodel mee gemaakt kan worden.
Digitale bouwstenen
Sommige mensen gebruiken LEGO met zijn bouwstenen als voorbeeld van BIM. Het systeem bestaat uit een verzameling digitale bouwstenen waarmee je gebouwen gemakkelijk en snel kunt ontwerpen en ook het bouwproces kan simuleren, zodat je dit helemaal in de voorbereiding digitaal kan plannen, testen, oefenen. Ook de bouwlogistiek kun je ermee plannen en optimaliseren.
BIM en brandveiligheid
Wat zijn binnen BIM de kansen voor brandveiligheid en meer specifiek voor een Veiligheidsregio en de brandweer, zowel in de controlerende rol bij ontwerp en uitvoering als bij de repressieve dienstverlening? In een aantal gesprekken met vertegenwoordigers van Veiligheidsregio’s en Brandweer Nederland, alsmede met opdrachtgevers in de bouw, heb ik een aardig beeld gekregen van de kansen en uitdagingen als BIM ingezet gaat worden in het domein van de brandveiligheid.
“Ook vluchtroutes kunnen in het BIM-gebouwmodel nagelopen en gevisualiseerd worden
Door BIM wordt het ontwerpen met tekeningen verlaten en er wordt 3D ontworpen met een BIM-gebouwmodel. In dat gebouwmodel wordt intelligentie opgenomen over brandveiligheid, doordat de BIM-bouwcomponenten zoals wanden en deuren parameters hebben waarin de brandveiligheidseisen zijn verwerkt. Het BIM-gebouwmodel is in staat om de gebruiker met een kleur te laten zien waar in het gebouw of alleen op een bepaalde verdieping brandwerende wanden en deuren zitten en hoe de compartimentering eruit ziet. Met één druk op de knop wordt dit zichtbaar gemaakt. Ook vluchtroutes kunnen op deze manier in het model nagelopen en gevisualiseerd worden.
Virtual reality oefenen in en met een BIM-gebouwmodel
Het BIM-gebouwmodel kan bovendien worden gebruikt om een VR-omgeving te creëren om te oefenen met de repressieve dienstverlening in een digitaal gesimuleerde spelsituatie. In Duitsland is daar al een keer uitgebreid naar gekeken en technisch zijn er geen belemmeringen om het oefenen van de brandweer te faciliteren in een digitale simulatieomgeving.
De uitdaging is een goed plan te maken met enthousiaste vertegenwoordigers van Brandweer Nederland en de Veiligheidsregio’s. Daarnaast is het belangrijk om de benodigde fondsen te werven om BIM stapsgewijs in de brandweerpraktijk in te gaan passen en de brandweer te laten wennen aan de nieuwe digitale werkpraktijk die nu in de bouwsector en de overheid aan het ontstaan is.
“BIM kan worden gebruikt om een VR-omgeving te creëren om te oefenen met de repressieve dienstverlening
Ontwikkelingen op de achtergrond
Op de achtergrond spelen landelijke ontwikkelingen mee, zoals de nieuwe Omgevingswet met het digitale stelsel Omgevingswet, waarin onder meer een Informatiehuis Bouw wordt ontwikkeld waar BIM een vitale rol in gaat spelen als digitale bouwsteen.
Tenslotte ook de nieuwe Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen, waarmee dit artikel begon. In het ontwerpbesluit dat aan deze wet verbonden is worden de contouren aangegeven van een (digitaal) opleverdossier. Een aantal partijen werkt daarnaast aan de voorbereiding van een Elektronisch Gebouw Dossier (EGD), waar het opleverdossier een belangrijk onderdeel van gaat uitmaken. Duidelijk is dat brandveiligheid ook in dit opleverdossier en in het EGD een plaats moet krijgen.
Dit artikel is daarom ook een “wake-up call”. Er zijn belangrijke digitale ontwikkelingen in het ruimtelijk domein gestart en in combinatie met BIM vragen die vanuit het perspectief van brandveiligheid om participatie van stakeholders die hun bijdrage kunnen leveren in de vorm van kennis en draagvlak.
Deze blog is geschreven door Jacques Duivenvoorden van Duivenvoorden Consultancy. Hij brengt als adviseur, kwartiermaker en projectmanager ketensamenwerking tot stand tussen overheden onderling en met bedrijven. Contact via jacques@duivenvoordenconsultancy.nl