Onvoldoende aandacht voor brandveiligheid staldieren

“In de branche en bij de overheid is er te weinig aandacht voor de brandveiligheid van dieren in de steeds groter wordende stallen. De Nederlandse veehouderij dient zich op dat punt te verbeteren.” Dat zegt Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar aanleiding van het rapport Stalbranden dat de Onderzoeksraad heeft gepubliceerd.

De afgelopen jaren zijn honderdduizenden dieren bij stalbranden omgekomen. In de periode tussen 2012 en 2020 waren er jaarlijks gemiddeld 37 stalbranden, waarvan 17 met dierlijke slachtoffers. Daarbij overleden gemiddeld 143.000 dieren per jaar, in totaal bijna 1,3 miljoen. Omdat het erop leek dat het aantal stalbranden en het aantal dieren dat daarbij om het leven komt niet afnamen, besloot de Onderzoeksraad voor Veiligheid in oktober 2019 een onderzoek naar stalbranden te doen. De uitkomsten en aanbevelingen zijn nu gepubliceerd in het rapport Stalbranden.

Beperkt effect van initiatieven

De stalbranden waren in 2011 aanleiding voor de branche, de Dierenbescherming en verzekeraars om actieplannen op te stellen met het doel het aantal stalbranden en het dierenleed te verminderen. Deze actieplannen hebben niet het beoogde effect gehad. Het gemiddeld aantal dieren per jaar dat omkomt bij stalbranden is zelfs toegenomen. Naast deze vrijwillige initiatieven in de branche heeft de overheid in 2014 enkele brandveiligheidseisen wettelijk vastgelegd in het Bouwbesluit. De bouwregelgeving beperkt zich echter tot nieuwe stallen en stallen die vernieuwd worden. Voor het brandveiliger maken van de bestaande stallen is er nauwelijks wet- en regelgeving.

Risico’s schaalvergroting

In het rapport stelt de Onderzoeksraad dat het nodig is om op een andere manier naar de veehouderij in Nederland te kijken. De brandveiligheidsrisico’s komen mede voort uit de manier waarop de dieren in de intensieve veehouderij worden gehuisvest: in grote aantallen in gesloten stallen zonder vluchtmogelijkheden. Grotere veehouderijen worden bovendien steeds meer uitgerust met technische installaties, die extra brandveiligheidsrisico’s opleveren. Dit vergt van veehouders meer deskundigheid op het gebied van veiligheidsmanagement zoals die bijvoorbeeld geldt in de industrie. De overheid zal eisen moeten stellen aan de deskundigheid van ondernemers die aansluiten bij de schaal van de onderneming en de risico’s die zich voordoen.

Brandveiligheid voor dieren verplichten

Het terugdringen van het aantal stalbranden vraagt een nieuwe, meer resultaatgerichte aanpak. De Onderzoeksraad doet aan de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de aanbeveling om hierin het voortouw te nemen. Dit kan door de veehouders een doel te stellen om het aantal stalbranden te verminderen en door maatregelen voor brandveiligheid van dieren wettelijk te verplichten.

Brandveiliger maken van stallen

Verder doet de Onderzoeksraad de volgende aanbevelingen:

• Het brandveiliger maken van stallen (waaronder verplichte compartimentering van de technische ruimte van bestaande veestallen), jaarlijkse inspectie van stallen op brandveiligheid (waaronder een elektrakeuring volgens de best beschikbare norm), en een maximumnorm voor het aantal dieren per brandcompartiment in nieuw te bouwen en te verbouwen veestallen.
• Bevorder onderzoek naar en toepassing van maatregelen die de overlevingskans van landbouwhuisdieren bij een stalbrand vergroten.
• Voorkom dat wettelijke eisen op andere beleidsterreinen tot gevolg hebben dat de brandveiligheid voor landbouwhuisdieren vermindert.
• Breng in kaart welke technologische innovaties en bedrijfsmatige ontwikkelingen de stalbrandveiligheid kunnen verslechteren en zorg voor passende beheersmaatregelen.
• Verdiep de onderzoeken naar en analyses van stalbranden en benut de opgedane kennis voor het terugdringen van het aantal landbouwhuisdieren dat omkomt door stalbrand. Hierbij moeten in elk geval de volgende onderwerpen aandacht krijgen: brandoorzaak en het brandverloop, werking van brandveiligheidsmaatregelen, en factoren en omstandigheden die de overlevingskansen van dieren hebben vergroot.