Mogelijk honderden panden moeten worden onderzocht op gevaar voor gevelbrand. Zij bevatten de platen waardoor de brand in de Londense Grenfelltoren zich zo snel kon verspreiden. Na de brand in de Londense Grenfell-toren was er veel aandacht voor de brandgevaarlijke gevelplaten die ook in Nederland overal zijn gebruikt. Die platen zijn er nog, maar de ophef is weg.
Door Mac van Dinther, redactie de Volkskrant
Bij seniorencomplex de Meiberg in Nijmegen is alles pais en vree. Bewoners zitten op hun balkons, mensen laten hun hondje uit of lopen met de rollator naar de supermarkt aan de overkant. Het enige wat niet in het perfecte plaatje past is de onderkant van de gevel van het gebouw: daar staart kaal beton de bezoekers aan. De gevelplaten die hier zaten zijn weg. Het is een restant van de paniek die vorig jaar mei uitbrak toen in een uitzending van tv-programma Zembla bleek dat de gevelbekleding van de Meiberg brandgevaarlijk was. In allerijl werden de onderste gevelplaten verwijderd. Brandwachten werden ingezet om de veiligheid van de bewoners te waarborgen.
In Rotterdam scholen uit voorzorg gesloten
Medio vorig jaar was Nederland nog in rep en roer over de nasleep van de ramp in juni 2017 in de Londense Grenfell-toren waar bij een brand 72 mensen om het leven kwamen. Dat het vuur zo snel om zich heen kon grijpen, werd mede veroorzaakt door de brandbare gevelplaten. Deskundigen waarschuwden dat vergelijkbare materialen ook in Nederland op grote schaal waren toegepast. Bij een reeks flats in Nijmegen werden, net als bij de Meiberg, de onderste gevelplaten gestript om te voorkomen dat een brand erop zou kunnen overslaan. In Rotterdam werden scholen uit voorzorg gesloten.
Inventarisatie
Maar nu, een jaar later, lijkt niemand zich er nog druk over te maken. Onlangs presenteerde de gemeente Nijmegen de resultaten van een inventarisatie van panden met gevelbeplating waarvan de brandveiligheid mogelijk in het geding is. Dat zijn er 62. Het veroorzaakte geen enkele ophef. Terwijl de risico’s natuurlijk niet zijn verdwenen, zegt Daan Jansen, adviseur brandveiligheid van ingenieursbureau Royal HaskoningDHV. Als er in Nijmegen al 62 panden voor nader onderzoek in aanmerking komen, zal dat voor heel Nederland “al snel om honderden panden” gaan, aldus Jansen. “Want dit soort materialen zijn overal gebruikt.” Jansen vindt het wonderlijk te zien hoe snel het gevoel van urgentie dat vorig jaar nog heerste over dit onderwerp is weggezakt. “Tot de volgende affaire zich aandient.”
“Het gaat allemaal heel traag, terwijl het probleem groot is”
Kort na de Grenfell-ramp was er volgens Jansen wel meer aandacht voor de brandveiligheid van gebouwen en werden hij en zijn collegae vaker gevraagd voor inspecties. Dat is zo goed als weggeëbd. ‘Er wordt nu wel kritischer gekeken dan voorheen. Maar of dat ongelukken voorkomt, valt te betwijfelen. Zeker nu de bouw weer op volle toeren draait.” Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren gaf gemeenten vorig jaar september opdracht een inventarisatie te maken van mogelijke risicopanden in hun stad. Die is gereed, maar het ministerie weigert de resultaten daarvan te delen. Die gegevens moeten nog worden verwerkt, zegt een woordvoerder. Ze zullen worden meegenomen in een rapport dat na de zomer naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.
De gevelbekleding met isolatiemateriaal lijkt een rol te hebben gespeeld in de brand in de Grenfell Tower in Londen. Het onderzoek loopt nog.
Het ministerie wacht ook nog op de uitkomsten van het Grenfell-onderzoek, dat twee jaar na de ramp nog steeds niet is afgerond. SP-Kamerlid Sandra Beckerman windt zich daar over op. “Het is steeds: we zijn nog aan het inventariseren, het onderzoek loopt nog. Het gaat allemaal heel traag.” Terwijl het probleem groot is, zegt Beckerman. “62 panden in Nijmegen, daar schrik ik van. Dan moet het in Nederland om een veel groter aantal gaan. Dan zou je meer reuring verwachten.”
Isoleren
Gevelplaten zijn de afgelopen jaren op grote schaal gebruikt om gebouwen te isoleren. Een probleem is dat er nog geen goede methoden zijn voorgeschreven om de brandbaarheid van gevelbekleding te testen, zegt deskundige Jansen. Het volstaat niet om te kijken naar de brandbaarheid van afzonderlijke materialen. ‘Het gaat ook om de combinatie van materialen en de constructie. Dan gedragen materialen zich soms heel anders.’ De huidige wetgeving eist ook een test van de gehele gevelopbouw.
Na de ramp in Londen heeft dit wel meer aandacht gekregen, zegt Jansen. “Maar door de veelheid aan variaties in de praktijk is er altijd een verschil tussen de onderzochte situatie en de praktijk.’ Het probleem daarbij is: die controles zijn kostbaar en er zijn geen laboratoria die over faciliteiten daarvoor beschikken. Overigens was bij Grenfell wel meer aan de hand dan alleen ondeugdelijke beplating, benadrukt Jansen. Ook op andere punten mankeerde er van alles aan de brandveiligheid. ‘Een vergelijkbare calamiteit zie ik in Nederland niet zo gauw gebeuren.”
Verantwoordelijkheid
Het toezicht op de brandveiligheid van gebouwen is een overheidstaak, legt de Nijmeegse GroenLinks-wethouder Noël Vergunst uit. Maar de eerste verantwoordelijkheid ligt bij de eigenaren.
“De gemeente test geen gevelplaten.” Voor de duidelijkheid, zegt Vergunst: de 62 panden die op de Nijmeegse lijst staan, voldoen aan de criteria die door Ollongren zijn aangereikt. Dat wil zeggen dat ze gevelbeplating hebben, minimaal vijf verdiepingen hoog zijn en bewoond worden door kwetsbare mensen die bij brand niet gemakkelijk zelf kunnen vluchten: ouderen, gehandicapten, kinderen. “Wij zeggen dus niet dat deze panden onveilig zijn. Wat wij doen is de eigenaren vragen om dat te onderzoeken.”
“Het enige wat we kunnen doen is druk op de ketel houden”
De resultaten moeten de eigenaren rapporteren aan de gemeente. Nijmegen is al ver in zijn aanpak, zegt Beckerman. Hoe het in andere gemeenten staat, is onduidelijk. Het SP-Kamerlid heeft een debat aangevraagd over de kwestie dat meteen na het zomerreces op de agenda staat. “Het enige wat we kunnen doen is druk op de ketel houden.”
Een jaar na dato is de onderkant van de gevel van de Meiberg nog altijd kaal beton. Er ligt een vergunningsaanvraag voor nieuwe beplating; die moet nog worden goedgekeurd door de gemeente. Fraai is het niet, zegt een bewoonster in haar voortuin. “We kijken maar de andere kant op.”
Bron: De Volkskrant
