Informatie is de sleutel tot een effectief toezicht- en handhavingsbeleid. Hoe kan ‘datamining’ bijdragen aan effectievere overheidshandhaving en zelfs leiden tot vermindering van de werklast voor handhavingsdiensten?
Voor gemeenten en andere toezichthoudende overheden is het een jaarlijkse routine: het opstellen van een handhavingsbeleidsplan. Ook het brandveiligheidstoezicht is op dergelijke plannen geënt. Maar effectief handhavingsbeleid is weerbarstige materie. Want de menskracht is schaars en de budgetten zijn beperkt. We moeten dus keuzes maken. Maar wie stelt de prioriteiten? Wie bepaalt welke gebouwen moeten worden gecontroleerd en op basis van welke gegevens worden die keuzes gemaakt? En ook: hoe zorg je ervoor dat de voorschriften van verschillende beleidsvelden in één keer worden gecontroleerd? Informatie is de sleutel tot een effectief toezicht- en handhavingsbeleid. Hoe ‘datamining’ kan bijdragen aan effectievere overheidshandhaving en zelfs kan leiden tot vermindering van de werklast voor handhavingsdiensten.
Trend
De trend in het veiligheidsdomein is helder: de overheid heeft minder geld te besteden, dus beschikbare mensen en middelen moeten zo efficiënt mogelijk worden ingezet. Daar waar het de meeste veiligheidswinst oplevert. Dat geldt ook voor het brandveiligheidsdomein. Informatiegestuurd werken is de sleutel tot een effectievere handhaving, maar daarin kunnen overheidsdiensten nog wel de nodige vooruitgang boeken. Want het handhavingsbeleid is sterk gefragmenteerd. Iedere discipline doet zijn eigen ding: de brandweer stelt aan de hand van Prevap (preventieactiviteitenplan) of risicokaarten zijn prioriteitenlijst op, de politie is druk met de aanpak van criminaliteit in wijken, sociale diensten hebben hun eigen controleregime en ook milieudiensten voeren hun taken uit op basis van hun eigen informatiebestanden. Kort door de bocht: de overheid beschikt over een schat aan informatie, maar die is versnipperd over de kolommen en die delen hun informatie onvoldoende met elkaar. Als dit kolomdenken wordt doorbroken en diensten hun data beter voor elkaar ontsluiten en met elkaar uitwisselen, zal blijken dat het toezicht- en handhavingsproces veel doelgerichter kan worden georganiseerd.
Datamining
Datamining, het combineren en analyseren van gegevens uit databestanden van overheidsdiensten en relevante partners, is de kern van informatiegestuurd toezicht. Het beter delen van informatie biedt meer mogelijkheden om onveilige situaties op te sporen.
Een voorbeeld. Een gemeente formeert een integraal interventieteam waarin brandweer, politie, sociale recherche en de afdeling Toezicht en Handhaving gezamenlijk optrekken. De diensten delen hun data met elkaar en stellen gezamenlijk de prioriteiten vast van te controleren situaties waar signalen wijzen op het overtreden van de regelgeving en negatieve maatschappelijke impact. Bij een check van het gemeentelijk bevolkingsregister komen diverse adressen met dubbele inschrijvingen in beeld. Een bezoek van het interventieteam leert dat sprake is van illegale kamerverhuur in een pand dat volstrekt niet aan de brandveiligheidseisen voor zo’n functie voldoet. Een brandonveilige situatie waarop moet worden ingegrepen, komt dus niet aan het licht door informatie uit de brandweerkolom maar door het combineren van data van verschillende diensten. De casus toont de kracht van gecombineerde data.
Door datamining als bron voor handhavingsactiviteiten structureel toe te passen, kunnen meer hotspots van onveiligheid worden opgespoord. Zijn die hotspots eenmaal zichtbaar gemaakt, dan kan doelgericht en effectief worden opgetreden. Kanttekening is dat de partners voor het delen van hun data wel heldere afspraken moeten maken over doel en reikwijdte van de informatiedeling en de privacybescherming moeten waarborgen.
De clou van datamining is dat door het leggen van dwarsverbanden tussen handhavingsdiensten en hun data beter beleidsprioriteiten kunnen worden gesteld en de beschikbare personele capaciteit doelmatiger kan worden ingezet. Immers, als uit de gecombineerde data blijkt dat bedrijven en instellingen goede toezichtrecords hebben, waarbij nooit onregelmatigheden zijn aangetoond, kan bij die objecten met een minder frequent toezicht worden volstaan. De controleurs kunnen hun energie dan beter richten op situaties waar nog veel te verbeteren is.
Het artikel “Het kolomdenken voorbij” van Hans van Waes (KappetijnBriks) is gepubliceerd in Brandveilig.com 2014, nummer 6