Bij het brandveilig maken van een gebouw komt heel wat kijken. Dit geldt in het algemeen en voor specifieke onderdelen, zoals deuren. Waaraan moeten deuren wettelijk voldoen? Dick Schenkeveld, projectleider bouwkundige brandveiligheid bij Kiwa R2B, vertelt over de belangrijkste brandveiligheidseisen en geeft voorbeelden van waar het mis gaat en het dus beter kan.
Een brandveilig gebouw zorgt er niet alleen voor dat mensen in het pand veilig zijn, maar het zorgt ook voor het behoud van het gebouw en voor de continuïteit van de bedrijfsvoering. Deze laatste twee aspecten komen beperkt aan bod in het Bouwbesluit 2012, dat voornamelijk eisen formuleert voor veilige vluchtwegen voor de mensen in het gebouw. Voor bedrijven en organisaties is het daarom raadzaam extra te investeren in de brandveiligheid van een gebouw, en wel middels een integrale benadering brandveiligheid, waarbij de zogenaamde BIO-maatregelen (Bouwkundig, Installatie, Organisatie) in hun onderlinge samenhang worden bepaald om zo de vooraf opgestelde brandveiligheid te bereiken. De bouwkundige brandveiligheid van deuren is wél geregeld in de wet.
Afpellen
Hoe ziet de inspectie op de overall bouwkundige brandveiligheid van een gebouw eruit? Schenkeveld: “We bestuderen de vergunning en beoordelen de uitgangspunten. Kloppen deze? Is de bouwkundige brandveiligheid juist uitgewerkt in de ontwerptekeningen? Eventuele fouten of onduidelijkheden worden schriftelijk gerapporteerd. Op basis van een compleet en consistent ontwerp voeren we een inspectie uit. We onderzoeken het instortingsgevaar bij brand. Hoeveel minuten brandwerend is de hoofddraagconstructie van het gebouw? De volgende stap is onderzoeken hoe de horizontale en verticale brandscheidingen zijn uitgevoerd. Zijn ze van de juiste dikte? Van goede materialen gemaakt? Bevinden er zich doorvoeringen, deuren of ramen in de brandscheidingen van het gebouw, dan worden deze ook beoordeeld. Voor alle duidelijkheid, we voeren de werkzaamheden niet onderwerp voor onderwerp uit. We pellen het gebouw af. In één rondgang beoordelen we systematisch en integraal alle bouwkundige brandveiligheidsvoorzieningen.”
Over deuren gesproken, we kennen nieuwe deuren maar ook bestaande, die nergens meer verkrijgbaar zijn. Welke eisen worden er vanuit het Bouwbesluit gesteld ten aanzien van brandwerendheid in bestaande gebouwen? Schenkeveld: “De brandcompartimentering dient minimaal 20 minuten brandwerend te zijn. Dit geldt ook voor de deuren die hierin zitten. We komen oude deuren en kozijnen tegen, zonder kenmerk van een fabrikant. Op basis van de materiaalkenmerken – kwaliteit, kwantiteit en constructie – moet een zogeheten expert judgement worden uitgevoerd. Hiervoor is kennis nodig van het brandgedrag van materialen en de resultaten van testen uit het verleden.”
Materiaalkenmerken
Voorbeelden van belangrijke materiaalkenmerken zijn het materiaal van het deurblad (vulling en randhout), de sponningdiepte en het materiaal (houtsoort en dichtheid) van het kozijn. Tevens wordt de hoogte van de deur beoordeeld, in relatie tot het aantal en de positie van de scharnieren. Ook belangrijk zijn de aanwezigheid en het type van de opschuimende strips rondom het deurblad.
Schenkeveld vervolgt: “We beoordelen of de deur/kozijnconstructie juist in de wand is bevestigd, waarbij er onder andere wordt gekeken naar de vormvastheid en hoogte van de wand. Een deur mag aan een lager criterium (warmtestraling) voldoen dan een wand (temperatuurscriterium). Breekt er een brand uit, dan is aan de andere kant van de deur maximaal 15 Kw/m2 straling toegestaan op maximaal één meter afstand van de deur.”
“Ook belangrijk zijn de aanwezigheid en het type van de opschuimende strips rondom het deurblad
Praten we over een nieuw gebouw, met nieuwe wanden en deuren, dan is de minimale brandwerendheid voor beide 60 minuten, met een reductiemogelijkheid (onder voorwaarden) naar 30 minuten. Dat is een stuk veiliger, vanwege een extra marge. Dus moeten de oude deuren er dan maar overal uit? Schenkeveld lacht en zegt: “Nederland kent een groot aantal bestaande gebouwen en veel minder nieuwbouw. De bestaande gebouwen van nieuwe deuren voorzien, zou een enorme kostenpost zijn. Twintig minuten brandwerendheid is het absolute minimum.”
Schenkeveld merkt nog op: “Brandveiligheidsregels zijn soms niet eenduidig te interpreteren en regelmatig moeilijk uitvoerbaar. Stel: je hebt een bestaand gebouw en je gaat hierin een reeks nieuwe wanden met deuren plaatsen, dan mag je het niveau ‘verbouw’ aanhouden. Hiervoor geldt dan 30 minuten brandwerendheid.”
Aandachtspunten
Brandwerendheid is maar een van de eisen die aan deuren worden gesteld. “Er zijn er velen. Het Bouwbesluit staat er vol mee”, zegt Schenkeveld. “Een van de belangrijkste eisen is dat een deur als een compleet component bekeken moet worden. We kijken vaak naar het deurblad en het kozijn. Soms gaat het mis bij de aansluiting op de wand. Stel: je bouwt de deur in een gipswand en deze valt om bij een brand, dan gaat de deur mee. En ja, je kunt een goede deur hebben, maar als het hang- en sluitwerk – bijvoorbeeld het aantal sluitpunten – niet in orde is, dan heb je nog niets.”
Zelfsluitend
Ook een eis uit het Bouwbesluit is dat een deur- of een luikconstructie in een brandscheiding bijna altijd zelfsluitend moet zijn. Het aanbrengen van een mechanisme is dan noodzakelijk. Dit zorgt ervoor dat (bij brand) de deur dicht valt. Ook moet er tenminste één sluitpunt zijn. Naast brandwerende deuren kennen we deuren die alleen rookwerend hoeven te zijn volgens de wet.
Schenkeveld: “Eigenlijk is dit laatste ook het belangrijkste. In Nederland is elke deur die brandwerend is, ook rookwerend. Het is vaak zelfs zo dat een deur met 20 minuten brandwerendheid 30 minuten rookwerend is.” Deze vreemde regel is niet lang meer geldig. Separate rooktesten met overdruk zullen uitwijzen hoe rookwerend een deur is. In het Bouwbesluit staan ook eisen met betrekking tot deuren die een indirecte invloed hebben op de brandveiligheid. Stel: het plaatsen van een ventilatierooster in een deur is nodig. Een dergelijk rooster heeft dan vervolgens weer invloed op de brandveiligheid van de deur in zijn totaliteit. “Soms gaan eisen tegen elkaar in. Dat is dan best lastig”, aldus Schenkeveld.
Op het gebied van brandveiligheid is nog genoeg te doen in Nederland, zegt Schenkeveld. “Het gebeurt nog dagelijks dat mensen per ongeluk door een wandscheiding boren en dit tegen niemand zeggen. Stel: hij zou diezelfde wand zien met een sticker ’10.000 volt’, dan zou hij wel van die wand afblijven.” Kortom, brandveiligheid in het algemeen en dus ook die van deuren, het lijkt een open deur. ‘Oh, dat doen we wel even’. Maar bekijken we de materie goed, dan zien we dat er veel meer bij komt kijken. Een gewaarschuwd mens telt voor twee.
Voor meer informatie:
www.bouwbesluitonline.nl (met name hoofdstuk 2.10 en hoofdstuk 6)
www.r2b.nl
Bekijk hier het overzicht van alle artikelen over brandwerende deuren.