Het Regionaal Preventienetwerk Brandveiligheid in de zorg verenigt zorgaanbieders in de care en cure met Brandweer Amsterdam-Amstelland, GHOR en de gemeente Amsterdam. Dit gebeurt onder de vlag van SIGRA (Samenwerkende Instellingen Gezondheidszorg Regio Amsterdam). Samen tillen zij de brandveiligheid in de ziekenhuizen en zorginstellingen naar een hoger niveau. De vraag is: hoe?

Een pilot van SIGRA leverde in september 2016 de ondertekening op van een convenant brandveiligheid in de zorg. Bestuurders van 24 zorginstellingen in de veiligheidsregio Amsterdam en het bevoegd gezag geven met het convenant aan dat de brandveiligheid van zorglocaties zeer belangrijk is. Ze spreken de intentie uit de brandveiligheid in de zorg regionaal te verbeteren. Dit is een eerste stap om in de zorg op brandrisico’s te sturen in plaats van alleen de wet- en regelgeving te volgen.

Door Betty Rombout

Bouwbesluit

Meer dan alleen het Bouwbesluit dus. Dan pas is er sprake van optimale brandveiligheid in zorginstellingen. Dit is ook de mening van Werner Spierings. Hij is projectleider Vastgoedbeheer en Onderhoud bij AAG, een allround adviesorganisatie voor de zorgsector. Een van de zorgorganisaties die het convenant ondertekend hebben, is door Spierings en team begeleid bij het verbeteren van de brandveiligheid. “Het Bouwbesluit brandveiligheid is voor zorginstellingen te algemeen. We hebben inmiddels veel kennis opgebouwd over brandveiligheid. Laten we deze kennis dan ook gebruiken om onze klanten te helpen de brandveiligheid te optimaliseren.”

Werner Spierings: “Het Bouwbesluit brandveiligheid is voor zorginstellingen te algemeen.”

De zorginstellingen die het convenant ondertekend hebben, werken toe naar een van de drie brandveiligheidsniveaus: brons, zilver, goud, waarbij brons van het wettelijke niveau uitgaat met voornamelijk (beschermde subbrand) compartimentering. De meeste zorginstellingen komen wel aan het rechtens verkregen niveau. Werner Spierings: “De panden zijn over het algemeen veilig. Maar mede met het oog op de – over het algemeen – verminderde zelfredzaamheid van de doelgroep, kan het beter. Breekt er een brand uit, dan willen we cliënten snel evacueren en de schade beperkt houden tot een deel van het gebouw. Niet dat het in zijn geheel verloren gaat.”

Nulmeting

Van één zorgpartij kreeg AAG dus de vraag om daadwerkelijk steun te geven bij de opstart, het uitzetten van offertes in de markt en projectbegeleiding. Het bedrijf riep de hulp in van brandveiligheidsadviseur BJH Safety Services. Die deed onder andere een nulmeting; een inventarisatie van de huidige situatie waarbij de resultaten meegenomen worden als uitgangspunt voor verder onderzoek, oftewel de eerste stap in het verbeter- en veranderproces. “De nulmeting was puur op bouwkundig niveau”, vertelt Spierings.

Compartimentering

Een aantal aannemers werd gevraagd een offerte uit te brengen aan de hand van de verrichte nulmeting om verbeterpunten aan te brengen. Deze betroffen onder andere de compartimentering op bouwkundig gebied. Wat is de handigste en snelste manier om bij brand cliënten te laten vluchten? Compartimenten werden opnieuw ingericht. Sommige werden verkleind door het plaatsen van een extra deur. Andere vergroot, met name algemene ruimtes.

Nieuw aangelegde leidingen door een brandschot boven een compartimenteringsdeur. De brandklep is wel afgewerkt maar de nieuwe doorvoeringen niet.

Over de compartimentering vertelt Werner Spierings: “Een compartiment is bedoeld voor maximaal acht cliënten. We zagen dat een deur open bleef staan door een wig of een kar. Met als gevolg dat er twee compartimenten met elkaar werden verbonden en zo één compartiment vormde. Bij een eventuele brand is het dan lastiger alle mensen snel en veilig naar een ander compartiment te brengen. Daarnaast is de voortplanting van rook en brand niet in te perken. Verplegend personeel gaf echter aan: ‘Het is zo vervelend dat een deur steeds dicht valt’. Maar hier zijn oplossingen voor. We hebben de deuren voorzien van kleefmagneten. De wiggen zijn vervangen door automatische voorzieningen.”

Andere maatregelen

Een ander punt van aandacht waren de doorvoeringen in de wanden. Werner Spierings: “Deze hebben we in kaart gebracht. Ook hebben we in dit kader gewerkt aan bewustwording. De ICT-afdeling bijvoorbeeld had niet in de gaten dat de gaten in de wanden voor kabels van een nieuwe spreek-luisterverbinding, brandoverslag kunnen veroorzaken. Een brand of rook kan zich dan voortplanten.”

Doorvoeren voor ICT-voorzieningen door een herstelde brandwering.

Bewustwording in het algemeen was een item in dit project. Spierings geeft nog een voorbeeld: “Tijdens een verhuizing van een cliënt was een dubbele brandwerende deur met een sluiting aan beide zijden, slechts aan één kant weer afgesloten. Een eventuele brand veroorzaakt een enorme druk op een dergelijke deur. Zit deze niet dubbel op slot, dan kan de deur zomaar openschieten en zijn we de brandcompartimentering kwijt.”

Ook de beglazing behoorde bij het plan van aanpak op het gebied van brandoverslag. “Elk gebouw heeft hoeken. De binnenhoek kan een risico opleveren. Het is mogelijk dat een eventuele brand via deze hoek overslaat naar de tegenoverliggende buitengevel. Maar ook verticaal tussen twee verdiepingen kan dit gebeuren. In de gebouwen van de zorginstelling hebben we daarom ruiten vervangen door brandwerend glas”, aldus Spierings.

Bewustwording blijven trainen

Het project voor deze zorginstelling is voor AAG afgerond. De instelling zelf is naar verwachting in juni 2019 klaar met de brandveiligheidsaanpassingen. De brandveiligheidsadviseur van BJH Safety Services en de projectleider van de zorginstelling voeren momenteel controles uit. Zijn de panden goedgekeurd, dan worden ze afgemeld. Uiteraard blijft er een continu proces wat betreft controle en herstel na werkzaamheden van derden.

“De instelling beschikt over drievoudige brandveiligheid

Is de zorginstelling nu optimaal brandveilig? Werner Spierings: “Zeker. De instelling beschikt dan over drievoudige brandveiligheid: bouwkundig, installatietechnisch en de mensen zelf, oftewel bewustwording.”

Dit laatste, bewustwording, blijft echter wel een punt van aandacht, zegt Spierings. “Kijk naar de werkdruk voor verzorgend personeel. Ze hebben niet altijd tijd om stil te staan bij brandveiligheid.”

Schade beperken

Optimale brandveiligheid is belangrijk voor een zorginstelling. Met als doel: de schade zoveel mogelijk beperkt houden; voor de mens, maar ook financieel. “Een gemiddelde zorginstelling heeft 120 cliëntenkamers. Met circa tien doorvoeringen en daarnaast nog andere aanpassingen per kamer hebben we het over een grote hoeveelheid. Door die hoeveelheid loopt het in de papieren. Daarom is bewustwording ook zo belangrijk. Opdat gerealiseerde scheidingen heel blijven en herstelwerkzaamheden niet voortdurend op het reguliere budget drukken”, aldus Spierings.