Brandveilige unitbouw vraagt aandacht in ontwerpfase

Ligt bij het bepalen van de brandveiligheid op productniveau van woningen en gebouwen in het algemeen de nadruk vaak op doorvoeren voor installaties, leidingen en kabels, voor unitbouw is dat anders.

Prefab units komen als geheel naar de bouwplaats. “Daardoor verschuift al het denkwerk naar voren en dat maakt het ontwerpproces een stuk uitdagender. De unitbouwer moet alles in één keer goed doen. Van de constructie tot de isolatie, de akoestiek en de brandveiligheid. Die komen samen in het ontwerp dat na productie als complete unit wordt geplaatst”, zegt Tim van der Waart Van Gulik, projectleider Fire Engineering bij Efectis.

Engineering in de fabriek

Het feit dat alleen de plaatsing van de units op de bouwplaats gebeurt en de engineering en de productie in de fabriek, maakt de borging van de brandveiligheid van de units anders. Van der Waart Van Gulik: “Unitbouwers proberen vaak met zo min mogelijk bouwmateriaal, schroeven, bouten, enzovoort de units te maken en hiermee te voldoen aan alle eisen van bouwfysica, akoestiek en ook de brandveiligheid. Alles wordt bij voorkeur geoptimaliseerd.”

Het is het belangrijk om de eisen bij alle betrokkenen binnen de unitbouw onder de aandacht te brengen. Unitbouw die op nieuwbouwniveau ontworpen moet worden, is voor de markt nog even wennen. “Een unit is op papier veilig, maar het is nog onduidelijk of een unit op locatie nog net zo brandveilig wordt gerealiseerd als in het ontwerp. Zowel adviseur als unitbouwer doen hun best om een goed ontwerp volgens de regels te maken. Maar in de praktijk is het moeilijk te controleren of dit zo is, aangezien veel delen achter gesloten wanden plaatsvinden”, aldus Koos Risseeuw, projectleider Expertise en Inspections bij Efectis.

Gekoppelde units

Elke prefab unit heeft een eigen draagconstructie. Vaak worden units zelfdragend uitgevoerd, een combinatie van een stalen draagconstructie, een dunne betonvloer en een lichte (flexibele) wand als scheiding tussen units. De ruimte tussen gekoppelde units is vaak een spouw. Er moet hier extra aandacht aan besteed worden om deze spouw brandveilig te maken, met name als zich hier brandbaar materiaal in bevindt zoals hout of brandbaar isolatiemateriaal.

Spouwbranden zijn een verontrustend verschijnsel in de brandveiligheid. Deze branden kunnen zich razendsnel verspreiden en vormen een ernstige bedreiging voor gebouwen en in extremis ook voor de mensen die zich erin bevinden. Dit gaat vaak over gevelbranden van gebouwen in het algemeen. Een inwendige spouwbrand kan juist heel langzaam en aanvankelijk onopgemerkt verlopen gezien het smeulende karakter vanwege de beperkte hoeveelheid zuurstof in de spouw. Dit vormt eveneens een grote bedreiging voor het gebouw; wat minder voor de mens. Risseeuw: “Een cruciale factor in de verspreiding van een spouwbrand is de aanwezigheid van verticale onderbrekingen in de spouw. Het is van belang dat er rekening gehouden wordt met de mogelijkheid dat brand zich verticaal en in iets mindere mate ook horizontaal kan verspreiden in de spouw tussen units.”

Voor het zorgvuldig koppelen van prefab units is volgens Van der Waart Van Gulik op de bouw wel aandacht. “Vaak worden kabels en leidingen in de spouw verwerkt en zolang dat zorgvuldig gebeurt, hoeft het geen onacceptabele risico’s op te leveren. Naast het brandtechnisch onderbreken van de spouw moet je hierbij denken aan het brandwerend afwerken van doorvoeringen en ontstekingsbronnen zo veel mogelijk buiten de spouw houden. Als bewoners achteraf zelf een doorvoer voor bijvoorbeeld de kabels voor zonnepanelen gaan boren, ontstaat er een risico. Bij unitbouw wordt vaak gebruikgemaakt van hout en als er dan bij gekoppelde en gestapelde unitbouw brand in een spouw is, kan de brandweer daar erg moeilijk bij.”

Beoordelen in combinatie met testen

Efectis biedt producenten en fabrikanten tal van verschillende brandtesten aan, afhankelijk van het product en de eigenschappen waar men meer over wil weten. Van der Waart Van Gulik: “Voor units is er echter nog geen testmethode. De producten en materialen die verwerkt worden in prefab units kunnen we in de meeste gevallen wel testen, maar de unit zelf niet. De vraag naar testen van de units stijgt wel dus we onderzoeken momenteel de risico’s die in beeld gebracht moeten worden, zodat we uiteindelijk per toepassing van een module in een bepaalde situatie op basis van een beoordeling van die risico’s kunnen adviseren.”

Risseeuw vult aan: “Met andere woorden, de regelgeving loopt achter op de snelle ontwikkelingen binnen de prefab markt. Daarom zijn we binnen Efectis Nederland nu in een werkgroep bezig met een voorstel waarmee we een unit op brandveiligheid kunnen beoordelen.”

Aantoonbaarheidseisen niet helder beschreven

Op basis van testen kan een oordeel worden gegeven over de brandveiligheid van wanden, vloeren en plafonds. “Die verschillende elementen bestaan uit materialen. Zowel de materialen als de elementen kunnen we testen op brandveiligheid. De eisen voor het bepalen van de eigenschappen zijn vastgelegd in Europese test- en classificatienormen en de Eurocodes. Als er een geharmoniseerde productnorm van toepassing is, zijn deze bepalingsmethoden tevens bruikbaar voor CE-markering. Het eisenniveau in Nederland is ook helder en is vastgelegd in het Bouwbesluit”, aldus Van der Waart Van Gulik. Hij sluit af: “Hoe je echter bij unitbouw aantoont dat je daadwerkelijk aan die eisen voldoet, is niet helder beschreven. Wij proberen momenteel de vertaalslag te maken van bepalingsmethoden die gericht zijn op afzonderlijke elementen naar het aantoonbaar voldoen aan de eisen (in Nederland het Bouwbesluit) van de unit als geheel.”

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Efectis Nederland (www.efectis.com).