Schiphol bouwt en verbouwt op grote schaal, om de komende tien jaar te kunnen doorgroeien naar een capaciteit van 65 miljoen passagiers per jaar. De luchthaven daagde de markt uit om voor het daksysteem een oplossing te bedenken die voldoet aan de hoogste eisen van duurzaamheid en brandveiligheid. Dat is gelukt, met een combinatie van TPO kunststof dakbanen op een isolatielaag van Foamglas.
De uitdaging waarvoor Schiphol stond was fors. Vanuit security oogpunt moesten de aankomende- en vertrekkende passagiersstromen op de E-, F en G-pier fysiek worden gescheiden. De luchthaven koos voor een verticale bouwkundige scheiding door de pieren ‘op te toppen’ met een extra bouwlaag en gatehuizen te realiseren. Daarbij is cellulair glas toegepast. Het project diende te worden uitgevoerd in een zo kort mogelijke doorlooptijd, met zo min mogelijk logistieke bewegingen en zonder de passagiersstromen op het bestaande pierniveau te hinderen. Een mega-verbouwing terwijl de winkel door draait. Het kon, zo bleek, met een heel strakke planning en perfecte samenwerking tussen Schiphol en de betrokken uitvoerders.
Hoogste eisen
Asset Management Schiphol, de beheerder van ruim 800.000 vierkante meter pieren en gebouwen, stelde hoge eisen aan de dakconstructie en vooral de dakbedekking. Vakspecialist Bouwkunde Ronald Wesselink: “Schiphol Airport is als economische motor voor Nederland een heel specifieke omgeving met veel vitale processen. Cruciaal voor de luchthaven is dat de afhandeling van de intensieve passagiersstroom zo min mogelijk wordt belemmerd. De realisatie van een extra bouwlaag op de pieren moest dus bij vol bedrijf gebeuren. Veiligheid was daarbij een van de voornaamste uitgangspunten. We wilden zo min mogelijk hijsbewegingen boven de pieren en vanuit het oogpunt van brandveiligheid wilden we ook geen gasflessen en open vuur op de daken en dus een vorm van dakbedekking die zonder gebruik van open vuur kon worden bevestigd. Het te gebruiken isolatiemateriaal zelf moest voldoen aan de hoogste brandveiligheidseisen.”
“De realisatie van een extra bouwlaag op de pieren moest bij vol bedrijf gebeuren
Tegelijk wilde Schiphol met de verbouwing van de pieren een slag maken in duurzaamheid, door het gebruik van robuuste materialen met een lange levensduur, grote weerstand tegen beschadiging, een lage onderhoudsgraad en hergebruik van het materiaal bij het einde van de levensduur. Wesselink: “We waren dus op zoek naar een slimme combinatie van materialen en montagetechnieken.”
Cellulair glas
Asset Management Schiphol bracht marktpartijen uit de bouwsector bij elkaar om een ontwerp voor een robuust, brandveilig en duurzaam dak te maken. Dat resulteerde in een projectmatig samenwerkingsverband van Köster Afdichtingssystemen en Foamglas, fabrikant van cellulaire glasisolatie. Gezamenlijk ontwierpen de partijen een gelaagd dakbedekkingssysteem met isolatieplaten van cellulair glas en daaroverheen banen kunststof dakbedekking van thermoplastische polyolefine (TPO). Cellulair glas is op zich niet nieuw. Uit recycling verkregen cellulair glas werd al in de jaren dertig voor het eerst in de bouw toegepast en Foamglas heeft al heel wat gebouwen van deze ‘opgeschuimde’ glasisolatie voorzien. De verbouwing van de pieren op Schiphol is met ruim 40.000 vierkante meter dakoppervlak een van de grootste projecten in Nederland waarin Foamglas is verwerkt. Het is tevens het eerste project waarin al vanuit de ontwerpfase nauw werd samengewerkt aan een nieuw systeem met een andere constructiepartner, Köster Afdichtingssystemen. Een samenwerkingsconstructie die naar meer smaakt, vinden beide partners.
Het onmiskenbare voordeel van de materiaalkeuze is volgens Wesselink van Asset Management Schiphol, dat ze zowel in de bouwfase als in de gebruiksfase voldoen aan de hoogste brandveiligheidseisen. “Gebruik van gas en open vuur in combinatie met traditionele dakbedekking van bitumen, geeft altijd een verhoogd risico. Dat wilden we niet op een drukke pier die een essentiële schakel is in de afhandeling van internationale passagiersstromen. Een incident tijdens de bouw, waardoor de pier zou moeten worden ontruimd en gesloten, kan grote gevolgen hebben voor het operationele proces van de luchthaven. Het mooie van Köster TPO dakbanen is dat ze met hete lucht aan elkaar worden gelast. Daardoor is er geen brandgevaar. Ook in de gebruiksfase draagt de materiaalcombinatie bij aan een hoge brandweerstand van het gebouw. We zijn blij dat de samenwerking tussen de leveranciers tot zo’n mooi systeem heeft geleid.”
Foamglas
Een oplossing die volgens Wesselink ook helemaal aansluit bij de duurzaamheidsambities van de luchthaven. Amsterdam Airport Schiphol hecht grote waarde aan materialen met een lange levensduur die volledig recyclebaar zijn en dat geldt zowel voor Foamglas als voor de TPO dakbedekking. Foamglas heeft een levensduur van tientallen jaren, met volledig behoud van al zijn eigenschappen. Zowel Foamglas als de toplaag van Köster TPO vereisen vrijwel geen onderhoud. Hoewel de materialencombinatie in initiële investering misschien iets duurder uitvalt dan traditionele dakbedekking en isolatie, komt de luchthaven door die grote duurzaamheid en lange levensduur er qua ‘total cost of ownership’ over de gehele levensduur van zijn gebouwen heel gunstig uit.
Een extra eis van de luchthaven was dat het daksysteem ook een hoge drukweerstand moest hebben, want de daken van de terminals en pieren hebben meer functies dan alleen afdichting.
Wesselink: “Door de enorme bouwvolumes van de terminal en de pieren, kunnen we niet overal bij met kranen en steigers, dus de daken worden ook gebruikt als transportroute voor werkzaamheden en voor inspecties van gebouwen en installaties. Dat wil zeggen dat ze optimaal beloopbaar moeten zijn en geschikt om flink wat gewicht te dragen. Ook vanuit dat oogpunt is Foamglas een ideaal materiaal, omdat het vormvast is en niet indrukt. En een gunstige eigenschap van de Köster TPO dakbedekking is tenslotte dat het materiaal niet kwetsbaar is voor inwerking van chemicaliën. Ook niet onbelangrijk in een luchthavenomgeving met kerosinedampen.”
Kritisch beoordelen
Bij de realisatie van de pierverbouwing werd niets aan het toeval overgelaten. De materialencombinatie Foamglas-Köster TPO werd uitvoerig getest in een mock-up opstelling en ook werd het systeem door derden kritisch beoordeeld op onder andere brandveiligheid.
Vóór de start van het project organiseerde Schiphol als opdrachtgever een kick-off bijeenkomst voor alle betrokken leveranciers en aannemers. Zo werd de uitvoering van het project gestroomlijnd en kon de door Schiphol geëiste snelle doorlooptijd worden gerealiseerd. Tijdens de bouw hielden zowel de fabrikanten van de materialen als bouwexperts van Schiphol toezicht op de uitvoering van de werkzaamheden, om de kwaliteit van het montageproces te waarborgen.
De partners kijken terug op een geslaagd samenwerkingsproject met een paar unieke elementen. Behalve het gezamenlijk onderzoeks- en ontwerptraject van twee fabrikanten, sprong de bijzondere rol van Schiphol als verbinder van marktpartijen eruit. Ronald Wesselink besluit: “De samenwerkingsconstructie heeft ons opgeleverd waarom we hebben gevraagd: een duurzaam en brandveilig dak dat tevens bruikbaar is voor logistiek en als looproute en dat ook nog esthetisch is door de subtiele grijze kleurstelling. Ook dat laatste is niet onbelangrijk, want onze daken zijn vanuit de lucht zichtbaar voor tientallen miljoenen klanten die Schiphol jaarlijks aandoen.”
Dit artikel verscheen in Brandveilig.com 01/ 2016